სონეტი #012

ინგლისურად

01. When I do count the clock that tells the time, 
02. And see the brave day sunk in hideous night; 
03. When I behold the violet past prime, 
04. And sable curls all silver’d o’er with white; 
05. When lofty trees I see barren of leaves 
06. Which erst from heat did canopy the herd, 
07. And summer’s green all girded up in sheaves 
08. Borne on the bier with white and bristly beard, 
09. Then of thy beauty do I question make, 
10. That thou among the wastes of time must go, 
11. Since sweets and beauties do themselves forsake 
12. And die as fast as they see others grow; 

13.And nothing ‘gainst Time’s scythe can make defence 
14.Save breed, to brave him when he takes thee hence.

კომენტარები

1. count = record, sum up; tells = gives an account of, speaks (by chiming).
2. brave: here the word has almost a visual significance, suggesting brightness and gallantry, as opposed to the ugliness and darkness of hideous night.
3. prime = the period of perfection, the springtime best. Hence past prime is past their best, fading, dying.
4. sable = black; a term from heraldry. 6. erst = formerly, erstwhile. Cattle and sheep stand under trees in times of heat.
7. summer's green This refers to the wheat or barley growing in the fields; girded up in sheaves = bound together with string round the middle to make a sheaf or bundle.
8. Borne on the bier = carried away on the wagon or cart. with white and bristly beard - the awn of the wheat formed a sort of beard, a whiskery growth around the grain.
10. That you also will decline and decay like all things.
11. sweets and beauties - abstract for concrete - sweet things and beautiful things. do themselves forsake = abandon themselves (to oblivion).
12. as fast as they see others grow = as one thing dies, another thing grows to replace it.
14. Save breed = except having children.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

When I count the chimes of the clock and watch the bright day sunken into terrifying night; when I see violets fading, and black curls all silvered over with white; when I see tall trees which previously offered shade to sheep and cattle but now with no leaves; and the green crops of summer tied up in harvested sheaves covered with scratchy dried out leaves, carried away on a wagon; then I begin to think about the endurance of your beauty and that you will have to decline and decay like everything else, because sweet and beautiful things lose their sweetness and beauty and die while watching new sweet and beautiful things taking their place. The only defence against Time’s scythe is to defy him when he takes you away, by having children.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) როდესაც მე ვაყურადებ (ვთვლი) საათს, რომელიც დროის მსვლელობას მამცნობს და ვხედავ მშვენიერ დღეს ჩაძირულს საძაგელ ღამეში, როდესაც ვხედავ უკვე დამჭკნარ იას და შავი ფერის კულულებს მთლად თეთრად (ჭაღარით) მოვერცხლილს,
(5-8) როდესაც ვხედავ ვეებერთელა ხეებს, ფოთლებისაგან მთლად გაძარცვულს, რომლებიც ოდესღაც ფარის (ნახირის) საჩრდილობელი იყო და (ვხედავ) ზაფხულის სიმწვანეს (მცენარეებს) სულ ძნებად შეკრულს, (მიცვალებულივით) რომ მიასვვენებენ საკაცეზე, თეთრი და მჩხვლეტავი წვერით,
(9-12) მაშინ შენი სილამაზის შესახებ მიჩნდება (ის) კითხვა (აზრი), რომ შენც დროის წარმავლობასთან ერთად უნდა წახვიდე, რადგან სიამენი და სილამაზენი საკუთარ თავს მიატოვებენ და დაიხოცებიან, როგორც კი დაინახავენ, რომ სხვები წამოესწრნენ (გაიზარდნენ).
(13-14) ...და დროის ცელისაგან ვერაფერი შეძლებს დაგიცვას, გარდა შთამომავლისა, რომელიც წინ აღუდგება მას (დროს), როცა ის შენ აქედან წაგიყვანს.

(1-4) Когда я считаю удары часов, сообщающих время, и вижу, как прекрасный день погружается в отвратительную ночь; когда я смотрю на отцветающую фиалку и на соболиные кудри, сплошь посеребренные сединой;
(5-8) когда я вижу голыми, без листвы, величественные деревья, прежде укрывавшие от жары стадо, и зелень лета, всю увязанную в снопы, которые везут на дрогах, с белой колючей бородой;
(9-12) тогда я задаюсь вопросом о твоей красоте, понимая, что ты должен исчезнуть вместе со всем, что уничтожено временем, поскольку все прелести и красоты пренебрегают собой и умирают, как только видят, что подрастают другие,
(13-14) и ничто от серпа Времени не может защитить, кроме потомства, которое бросит ему вызов, когда оно заберет тебя отсюда.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
როცა საათი მეტყვის ხოლმე, რომ დღე მზიანი
შთანთქა წყვდიადმა, რადგან ღამე დღეს მოერია,
როდესაც ვხედავ, როგორ მალე დაჭკნნენ იანი,
და შავი თმებიც ახლა უკვე ვერცხლისფერია.
როდესაც ვხედავ სიცხისგან რომ იცავდნენ ფარას,
დგანან ხეები ქარში შიშვლად გამოსახული
და საკაცეზე დადებული მიჰყვება შარას
ძნებად შეკრული, თეთრწვერება, მკვდარი ზაფხული,
მაშინ მაფიქრებს წარმავალი შენი მშვენება,
და გზები შენი _ გზები ჟამთა უბედურების,
ქვეყნის მშვენების მზე როდესაც ჩაესვენება,
მის ნაცვლად ახალს ამოიყვანს ძალა ბუნების.

და ვეღარაფერს ვერ დაგაკლებს ჟამთასვლის ცელი,
შენ გეყოლება ნაშიერი - ერთგული მცველი.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
როცა საათის ხმა მომესმის,მარად უცვლელი,
და მზეს შევხედავ, მიმწუხრში რომ თავი დახარა,
როცა შევნიშნავ, როგორ დაჭკნენ იის ფურცლები
და თმებში როგორ ჩაქსოვილა ვერცხლის ჭაღარა,
როს ქვითინებენ ხეივნები ფოთოლმოცლილი,
სადაც მეცხვარეს იფარავდნენ ჩრდილები ხეთა,
და როცა ბალახს, შემოდგომის ცელით მოცელილს,
ზაფხულის ბალახს სასაფლაოს ფორანზე ვხედავ,
მე ჩამაფიქრებს ბედ-იღბალი შენი მშვენების,
დროის უდაბნო კიდევ ბევრჯერ მოსავლელია,
ხენი კვდებიან, როს ჰყვავიან ახალშენები,
როცა სხივები ენძელების მოსვლას ელიან.
   ძვირფასო, ჟამის ულმობელი ცელი არ ცხრება,
   მაგრამ დასტოვე მოდგმა დროის დასამარცხებლად.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
როდესაც ვუსმენ, როგორ მითვლის საათი წამებს,
როდესაც ვნაღვლობ საცოდავად დამჭკნარ იაზე,
როდესაც ვხედავ განთიადით გამაძღარ ღამეს,
ან ვფიქრობ მავან ერთდროს გიშრის ნაწნავიანზე,
როდესაც ირგვლივ უფოთლებო მოჩანს ხეები,
რომელთა ჩრდილში ერთდროს ფარებს ჰქონდათ ბინები,
როდესაც ზაფხულს დასწრეტია სიუხვეები
და გზას ადგანან წარმავლობის ბალდახინები,
მე სწორედ მაშინ მახსენდება შენი მშვენება,
მაშინღა ვხვდები, რომ სიცოცხლე მხოლოდ ბანგია,
შენს სიყმაწვილეს რომ დროებით მოსვლა ენება
და წუთისოფლის ბილიკებზე გასაფლანგია.

და რადგან არვის შეიბრალებს სიკვდილს ცელი,
დატოვე შვილი, როგორც ხსოვნის ერთგული მცველი.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

* * *

როცა ჩამარცვლავს დროს საათი, ულმობლად ავი,

როცა ნებდება ღამის წკვარამს დღე მშვენიერი,

ან ვერცხლისფერად იფერება კულული შავი,

ან საწყალობლად შეეცვლება იას იერი,

როცა ხეები ფოთლებისგან იძარცვებიან,

და საჩრდილობელს ვერ აძლევენ დასიცხულ ფარას,

იხოცებიან ბალახები, ძნებად კვდებიან

და ბალდახინებს როცა თივა გლოვისფრად ფარავს,

შენი მშვენების ჩამაფიქრებს მწუხარე ბოლო,

რადგანაც დროსთან ერთად ისიც ჩაინაცრება,

რადგან აქ ყოფნა დროებითი გვებოძა მხოლოდ,

წამსვლელი წავა და მომსვლელი ჩაენაცვლება.

ჟამის ცელისგან გიხსნის სწორედ შთამომავალი,

შენი მშვენების ცისქვეშეთში დარჩება კვალი.

                                                  (თარგმნა ზეინაბ სარიამ)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Звучит ли бой часов и время гонит,
Иль вянет лепесток за лепестком,
Гляжу ль, как бодрый день во мраке тонет,
Как черный локон смешан с серебром, -
Когда я вижу рощу оголенной, -
Бывало, в зной, убежище для стад -
Как зелень лета старец убеленный,
Скосив стогами, полагает в ряд, -
Тогда меня всегда вопрос терзает:
Неужли чудный облик твой умрет,
Как красота здесь так же скоро тает,
Как перед нею новая растет?

Косы времен не одолеешь ты,
Не передав потомству красоты.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Когда слежу я мерный ход часов,
И вижу: день проглочен мерзкой тьмой;
Когда гляжу на злую смерть цветов,
На смоль кудрей, сребримых сединой;
Когда я вижу ветви без листвы,
Чья сень спасала в летний зной стада,
Когда сухой щетинистой травы
С прощальных дрог свисает борода, -
Тогда грущу я о твоей красе:
Под гнетом дней ей тоже увядать,
Коль прелести, цветы, красоты все
Уходят в смерть, чтоб смене место дать.

От времени бессильны все щиты,
И лишь в потомстве сохранишься ты.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Когда часы мне говорят, что свет
Потонет скоро в грозной тьме ночной,
Когда фиалки вянет нежный цвет
И темный локон блещет сединой,
Когда листва несется вдоль дорог,
В полдневный зной хранившая стада,
И нам кивает с погребальных дрог
Седых снопов густая борода, -
Я думаю о красоте твоей,
О том, что ей придется отцвести,
Как всем цветам лесов, лугов, полей,
Где новое готовится расти.

Но если смерти серп неумолим,
Оставь потомков, чтобы спорить с ним!

(Перевод С. Я. Маршака)

სონეტი #011

ინგლისურად

01. As fast as thou shalt wane, so fast thou growest 
02. In one of thine, from that which thou departest; 
03. And that fresh blood which youngly thou bestowest 
04.Thou mayst call thine when thou from youth convertest. 
05.Herein lives wisdom, beauty and increase: 
06.Without this, folly, age and cold decay: 
07.If all were minded so, the times should cease 
08.And threescore year would make the world away. 
09.Let those whom Nature hath not made for store, 
10.Harsh featureless and rude, barrenly perish: 
11.Look, whom she best endow’d she gave the more; 
12.Which bounteous gift thou shouldst in bounty cherish: 

13.She carved thee for her seal, and meant thereby 
14.Thou shouldst print more, not let that copy die.

კომენტარები

2. In one of thine = in a child of yours; from that which thou departest = as your increasing age takes you away from your presently beautiful self.
3. blood here used in the figurative sense of family, life.
4. convert = to turn from.
5. Herein - sc. in taking on the responsibility of breeding, as we have all been urging you to do. increase = abundance, fruition.
6. Without this = Without this policy, intention, desire.
7. If all were minded so = If everyone were of the same mind as you. the times = historical ages, time itself. should cease = would come to an end.
8. would make the world away = would bring the world to an end, with the suggestion of killing it, as in 'to make off' with something.
9. made for store = made for breeding.
10. This describes those who are not to be kept for store. Let them perish without issue. rude = coarse, brutish.
11. Look whom = whoever, whatever persons. she = Nature; she gave the more = she (Nature) gave even more in addition to what she had already bestowed.
12. which bounteous gift = Nature's generous bestowal of qualities upon you. in bounty = with (equal) generosity. cherish = value, respect.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Your beauty would grow in a child of yours as rapidly as it fades in you, and when you are leaving your youth you could call that fresh blood that you give in your youth your own. Accepting this would be wise and it would ensure the preservation of your beauty; not doing so would be foolish and age would decay it. If everyone were to think like you it would result in the end of time and a sixty year lifespan would bring the end of the world. Let those coarse, unremarkable and crude people whom nature has not intended for breeding perish without issue. Whatever she gave to the best, she gave you more, and you should fully cherish those generous gifts. She printed her seal on you and by that meant that you should print more, not let that original die.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) ისევე სწრაფად როგორც ჭკნობას დაიწყებ, ასეთივე სისწრაფით გაიზრდები (გაიფურჩქნები) ერთ-ერთ შენში (შთამომავალში), რომელიც შენ გამოგეყოფა და იმ ახალ სისხლს, რომელსაც შენ ახალგაზრდობით შექმნი (არსებობას აჩუქებ), შეგეძლება უწოდო შენი, როდესაც შენ ახალგაზრდობისგან გაირიყები.
(5-8) ამაშია სიბრძნე, სილამაზე და ზრდა, მის გარეშე კი - უგნურება, ასაკი და ცივი დაკნინება (სიკვდილი); ყველა რომ ასე (შენსავით) ფიქრობდეს, დრო შეწყვეტს დენას და სამი ოცეული წელი ქვეყნიერებას მოსპობს.
(9-12) დაე, ისინი, ვინც ბუნებას დასაცავად (შესანახად, გასამრავლებლად) არ შეუქმნია (ანუ) - ჩამოუქნელნი, მიმზიდველობას მოკლებულნი, უხეშები - დაიხოცნონ უნაყოფოდ, ხოლო ვისაც საუკეთესო ჯილდოს უძღვნის, (მისგან) მეტსაც იღებს, (და) მის გულუხვ წყალობას, შენც გულუხვად (მოწყალედ) უნდა მფარველობდე.
(13-14) მან (ბუნებამ) შენ ბეჭედივით (რაც ბეჭდავს) შეგქმნა და ამით განიზრახა, რომ შენ გაგემრავლებინა ანაბეჭდები და არ მიგეცა უფლება ასლისთვის (შენთვის), რომ დაღუპულიყო. 

(1-4) По мере того как ты будешь приходить в упадок, так же быстро ты будешь расцветать в одном из твоих детей, из того, что отделишь от тебя, и ту свежую кровь, которую ты, будучи молодым, подаришь, ты сможешь назвать своей, когда утратишь молодость.
(5-8) В этом - мудрость, красота и рост; без этого - безрассудство, старость и холодное увядание. Если бы все думали так, как ты, времена прекратились бы и за три двадцатилетия {*} мир исчез бы.
(9-12) Пусть те, кого Природа создала не для того, чтобы сохранять, - неотесанные, уродливые, грубые, - погибнут бесплодными; но кого она наделила лучше всего, тем она дала больше {**}, и этот обильный дар ты должен заботливо приумножать.
(13-14) Она изваяла тебя как свою печать и имела в виду, чтобы ты произвел больше оттисков, а не дал погибнуть этому образцу.

{* Т.е. за человеческий век.
**  В  оригинале - трудное для истолкования место. Возможное прочтение: "...всем,  кого  Природа  наделила  лучше  всего,  она дарит и больше шансов оставить  потомство".  По  другой версии, "the" в строке 11 следует понимать как "thee"; в таком случае вся строка означает: "кого бы и как бы природа ни одарила, тебе она дала больше".}

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
როგორც დაჭკნები, აყვავდები ისევე მალე,
შენს ნაშიერში შენს გაზაფხულს იცნობს მნახველი,;
ნორჩი სისხლ-ხორცი, შენ რომ შექმნი, მოიკრებს ძალებს
და შთამომავალს დაერქმევა შენი სახელი.
აქ არის სიბრძნე, სიუხვე და მშვენიერება
და თუკი ამა სიკეთეთა გახდი მგმობელი,
მაშინ სიბრიყვე და სიბერე დროს მოერევა
და სამოც წელში გათავდება წუთისოფელი.
ვისაც ბუნებამ უნაყოფო არგუნა ბედი,
ის, უსახური, დაე ასე უკვალოდ გაქრეს,
შენ ხარ რჩეული, საჩუქარიც გებოძა მეტი
და უხვი ნიჭი შენც სიუხვით ამრავლე აგრე.

შენ ხარ ბეჭედი და ბუნება კვლაც შეეცდება,
საუკუნეებს მიგცეს უკვდავ ანაბეჭდებად.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
დრო თუ გვაბერებს, დრო გვიბრუნებს ახალგაზრდობას,
როცა მოხუცი მამის გვერდით შვილი დადგება,
სიყმაწვილეში გაცემული ბოლოს ფასდება
და სიბერეში სიჭაბუკედ გამოგვადგება.
ესაა სიბრძნე წუთისოფლის და სილამაზე,
შთამომავლობის გამრავლებით მიწა მშვენდება,
ყველა შენსავით რომ მოიქცეს ამ ქვეყანაზე,
კაცობრიობა სამოც წელში გადაშენდება,
დაე, დაღუპვას ვინმე გონჯი ვერ გადაურჩეს,
ვინაც არ არის ღირსი, დარჩეს შთამომავალი,
შენ კი ბუნებამ უთვალავი გიძღვნა საუნჯე
და მოდგმისათვის საუკუნე მოგცა მრავალი.

ქვეყნის ბეჭედო, ამ სიბრძნეში ნუ დაეჭვდები
და გაამრავლე ქვეყნად შენი ანაბეჭდები.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
როცა ბერდები, სიყმაწვილეს თითქოს აბრუნებს
ის შენი მსგავსი, ვისაც ჰქვია შენი ნაწილი,
სისხლსა და სხეულს უანგაროდ სხვას ვინც არგუნებს,
ამით შერჩება მომავლისკენ ხელი გაწვდილი.
სწორედ ეს არის წუთისოფლის სიბრძნე და არსი,
ამის გარეშე არაფერი ქვეყნად არ ხდება,
აქ თუ არავინ მოავლინა თავისი მსგავსი,
მთელი ქვეყანა სამოც წელში გაპარტახდება.
თვით ეს სამყარო შენში ხედავს თავის ღირსებებს,
ყველა სიკეთე მოუცია შენთვის ბუნებას,
ის არ მფარველობს მახინჯთა და ბრიყვთა თვისებებს,
რომ არ შეესწროს თავისსავე განადგურებას.

შენ ბეჭედი ხარ ბუნების და მისი არსების,
მაშ, ანაბეჭდი შენც დატოვე შენი მსგავსების.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Ты в меру увяданья будешь вновь
Расти в одном из детищ юных дней.
Зачатую в пору расцвета кровь
Ты будешь, старясь, называть своей.
В том мудрость, красота и размноженье:
Вне этого ж - безумие, распад.
И, если б все твое имели мненье, -
Конец всему лет через шестьдесят.
Пусть, созданный не для продленья рода,
Урод-калека без плода умрет!
Кому ж дала так много мать-природа,
Пусть щедрый дар в обилии вернет!

Ты создан был затем ее резцом,
Чтоб быть потомству вечным образцом.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Пусть ты поблекнешь и лишишься сил -
В своем потомстве расцветешь пышнее.
Кровь, что в него ты в молодости влил,
Назвать ты можешь в старости своею.
И в этом мудрость, прелесть и расцвет.
Вне этого безумие, дряхленье.
Весь мир исчез бы в шесть десятков лет,
Когда бы твоего держался мненья.
Ненужные для будущих времен,
Пусть погибают грубые уроды,
Но ты судьбой столь щедро награжден,
Что сам не смеешь быть скупей природы.

Ты вырезан Природой как печать
Чтоб в оттисках себя передавать.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Мы вянем быстро - так же, как растем.
Растем в потомках, в новом урожае.
Избыток сил в наследнике твоем
Считай своим, с годами остывая.
Вот мудрости и красоты закон.
А без него царили бы на свете
Безумье, старость до конца времЈн
И мир исчез бы в шесть десятилетий.
Пусть тот, кто жизни и земле не мил, -
Безликий, грубый, - гибнет невозвратно.
А ты дары такие получил,
Что возвратить их можешь многократно.

Ты вырезан искусно, как печать,
Чтобы векам свой оттиск передать.

(Перевод С. Я. Маршака)

შექსპირის სონეტების ახალი კრებული

დაიბეჭდა 2014 წლის აპრილში გამომცემლობა "საარის" მიერ.

ყველა სონეტი სამ ენაზე: ინგლისურად, ქართულად (თარგმნა ალ.ელერდაშვილმა) და რუსულად (სამუილ მარშაკის თარგმანი); ყოველ სონეტს ახლავს თანამედროვე ინგლისურით შესრულებული პროზაული შინაარსი.

თუ ვინმეს გაქვთ ქართულ ენაზე შესრულებული თარგმანები, გთხოვთ, გამომიგზავნოთ და მე განვათავსებ ამ ბლოგში.
sesandro62@gmail.com

სონეტი #010

ინგლისურად

01. For shame deny that thou bear'st love to any,
02. Who for thy self art so unprovident.
03. Grant, if thou wilt, thou art beloved of many,
04. But that thou none lov'st is most evident:
05. For thou art so possessed with murderous hate,
06. That 'gainst thy self thou stick'st not to conspire,
07. Seeking that beauteous roof to ruinate
08. Which to repair should be thy chief desire.
09. O! change thy thought, that I may change my mind:
10. Shall hate be fairer lodged than gentle love?
11. Be, as thy presence is, gracious and kind,
12. Or to thyself at least kind-hearted prove:
13. Make thee another self for love of me,
14. That beauty still may live in thine or thee.

კომენტარები

01. For shame may have an exclamatory sense (shame on you!) and is printed with an exclamation mark in some editions.
02. unprovident = failing to provide for the future, improvident. From the Latin providere 'to look ahead'. The modern usage is 'improvident'.
05. murderous hate refers back to the murderous shame of the previous sonnet, with its concomitant double meanings. He is seeking to murder his posterity by not having children.
06. 'gainst = against; thou stick'st not = you do not hesitate.
07. ruinate = destroy.
08. Which refers to the roof of the previous line.
09. Change your intention, your purpose, so that I may change my opinion (of your conduct).
12. prove = turn out to be, become, i.e., by agreeing to produce children, thus taking pity on your 'house'.
13. Produce an heir, if not for the reasons stated already, at least do so for love of me.
14. That = so that; still = always, continually; thine = thy children.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Out of a sense of shame you, who are so unwilling to provide for the future, should admit that you don’t love anyone. I grant you, if you like, that you are loved by many, but it’s very clear that you don’t love anyone; because, being someone who doesn’t hesitate to conspire against himself, you are determined to murder your potential progeny. You are prepared to end your noble line, which it should be your main concern to maintain. Oh! Change your mind, so that I can change my opinion of you. Do you, the most beautiful creature, want to be the house where hate lives? Be as gracious and generous to your relatives as you are to everyone else, or at least be generous to yourself. Change your mind for my sake so that you will be a noble person and that your beauty will live on in your descendants.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) შეგრცხვეს (და) უარყავი, რომ შენ ვინმესადმი სიყვარული გაგაჩნია, შენ, ვინც ასე წინდაუხედავი ხარ საკუთარი თავის მიმართ; გეთანხმები, თუ ასე გსურს, რომ შენ ბევრს უყვარხარ, მაგრამ შენ რომ არავინ გიყვარს, ეს ძალიან აშკარაა.
(5-8) (რადგან) შენ ისე ხარ შეპყრობილი დამღუპველი სიძულვილით, რომ საკუთარი თავის მიმართ შეთქმულებისგანაც არ იკავებ თავს; ისწრაფვი იმისკენ, რომ მშვენიერების (ის) სახურავი ჩამოაქციო, რომლის სიმრთელეზე ზრუნვა შენი მთავარი სურვილი უნდა იყოს.
(9-12) ო, შეიცვალე შენ ფიქრები, რომ მეც შემეძლოს ჩემი შეხედულების შეცვლა! (ნუთუ) სიძულვილი უკეთესად უნდა გრძნობდეს თავს, ვიდრე ნაზი სიყვარული?! იყავი, როგორიც შენი არსებობა - ლმობიერი და კეთილმოსურნე ანდა ბოლოსდაბოლოს საკუთარ თავსაც მოეპყარი გულმოწყალედ.
(13-14) გარდაქმენი შენი თავი სხვად, (თუნდაც) ჩემი სიყვარულისთვის, რათა სილამაზეს შეეძლოს არსებობა შენებში (შთამომავლებში) ან შენში.

(1-4) Стыдись! Неправда, что у тебя есть любовь к кому-то - у тебя, который в отношении себя так неразумен. Можно согласиться, если угодно, что ты любим многими, но, что ты никого не любишь, совершенно очевидно;
(5-8) ибо ты так одержим убийственной ненавистью, что не останавливаешься перед тем, чтобы строить козни самому себе, стремясь разрушить прекрасный кров, забота о сохранности которого должна быть твоим главным желанием.
(9-12) О, перемени свои мысли, чтобы я мог изменить свое мнение! Неужели ненависть должна иметь лучшее жилище, чем нежная любовь? Будь, как само твое присутствие, милостивым и добрым или к себе по крайней мере прояви добросердечие:
(13-14) сотвори другого себя ради меня, чтобы красота могла вечно жить в твоих детях или в тебе.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
გრცხვენოდეს, რადგან უარს ამბობს შენ სიყვარულზე
შენივე თავის გამფლანგველი დაუზოგველი;
თუმც ბევრს უყვარხარ, შენ მოწყალედ არავის უმზერ,
სიყვარულისთვის სიყვარული არვის მოგველის.
შენივე თავის სიძულვილით ხარ შეპყრობილი
და მაგ მშვენების სადგურს ისე ექცევი მკაცრად,
თითქოს მართლაც გსურს ჰპოვო იგი ქვედამხობილი
განახლებისა ან მთლად ახლის აგების ნაცვლად.
იცვალე აზრი და მეც ვიცვლი განწყობილებას,
სჯობს სიყვარული გქონდეს გულში ამოკვეთილი,
და დაგიმშვენებს გარეგნობას აზრის ცვლილება,
ოდეს გახდები შენი თავის მიმართ კეთილი.

იმიტომ მინდა შენი მსგავსი შექმნა მშვენება,
რომ არ მოისპოს სილამაზის ქვეყნად ხსენება.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
სჯობს აღიარო, რომ არ გიყვარს ქვეყნად არავინ,
თუ დასაღუპად საკუთარი თავიც გასწირე,
ბევრმა გაჩუქა სიყვარული დაუფარავი,
მაგრამ შენ თვითონ ტრფობა არვის გაუნაწილე.
დაგუფლებია ბოროტების გრძნობა საზარი,
თითქოს გახარებს საკუთარი სულის გოდება,
გინდა დალეწო სილამაზის წმინდა ტაძარი,
შენი მარჯვენიტთ განახლებას რომ ელოდება.
მაგრამ გონს მოდი,სიყვარული სამტრო რად არი?
სიძულვილი თუ არ განდევნე, ცოდვას დაიდებ,
დე, სულიც გქონდეს მაგ ლამაზი სახის სადარი
და, სხვა თუ არა, შენი თავი მაინც დაინდე.

ასე თუ წახველ, ჩვენს მომავალს რაღა დარჩება?
შვილი დასტოვე სილამაზის გადასარჩენად.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
ნუ დაიკვეხნი, რომ გიყვარდა ქვეყნად მავანი,
შენ სხვა გეტრფოდა, სხვის სიყვარულს ფლობდი სულ თავად...
ვშიშობ, შერცხვენილს დაგემხობა ცა და თავანი,
რადგან სიყვარულს მოევლინე სულთამხუთავად.
შენ საკუთარ თავს, ვით მოსისხლე, დაუხვდი მტერი,
შენი არსების  ამოძირკვა თავად გენება,
ჩამოგენგრევა, ალბათ,  თავზე იმ ტაძრის ჭერი,
რაც წინაპრებმა დაგიტოვეს დასამშვენებლად.
გთხოვ, შეიცვალე შენ აზრი და მეც დამამშვიდე;
ნუთუ სიკეთეს გირჩევნია შენ რაღაც ავი?!
შენს თავს შეხედე მოწყალედ და შენს თვალს მაშინვე
გადაეშლება სამომავლოდ სხვა სანახავი.

შენს არსებაში სხვა არსების ეძიე კვალი
და შენც შეავლე ახლადშობილ სიტურფეს თვალი.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

შეგრცხვეს! ეს ტანჯვა სხვას არავის არ დააბრალო,

ვინ იფიქრებდა, რომ ჩაკლავდი ბევრის იმედებს,

ამწუთისოფლად ბევრს უყვარდი, მაგრამ საბრალოვ,

შენი ტრფიალი არავისთვის გამოიმეტე.

და ბოროტებით შეპყრობილხარ, ღვარძლი გავალებს,

რომ ამოიჭრა შენი გზა და შენი ხსენება,

გინდა დალეწო სილამაზის წმინდა სავანე,

როცა წარსულმა გიანდერძა მისი შენება.

მეც დავმშვიდდები, თუ შეიცვლი ამ საზარ ფიქრებს,

ნუთუ სიკეთეს გირჩევნია რაღაც ბოროტი,

სხვები თუ არა, შენი თავი დაინდო იქნებ

და არც სიცოცხლის ნიშანწყალი მოსპო ბოლომდი.

მაშ, გარდაქმენი შენი თავი სულ სხვა არსებად
და შენი შვილიც მაშინ მშობელს დაემსგავსება.

(თარგმნა გიორგი ხულორდავამ)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Не говори, что любишь ты других,
Когда ты сам себя так злобно губишь:
Пусть ты любимец множества твоих
Друзей, но сам ты никого не любишь.
Ты так жесток к себе, так страшно лют,
Что на себя же руку поднимаешь
И хочешь в прах стереть приют
Сокровища, которым обладаешь.
О, изменись, чтоб изменил я мненье!
Не гневу жить роскошнее любви!
Будь, как твой вид, мил, полон снисхожденья
И сам к себе участье прояви:

Стань сам собой. И из любви ко мне
В потомстве дай вновь цвесть своей весне.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Стыдись, стыдись! Уж слишком беззаботно
И на себя глядишь ты и на свет.
Тебя все любят - сам скажу охотно -
Но никого не любишь ты в ответ.
К себе проникнут лютою враждою
Против себя ты козни строишь сам,
И не хранишь, а собственной рукою
Ты разрушаешь свой прекрасный храм.
О, изменись! И изменюсь я тоже.
Неужто злу пристал такой дворец?
Душа красой с лицом пусть будет схожа,
И стань к себе добрее наконец.

Меня любя, создай другого "я",
Чтоб вечно в нем жила краса твоя.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

По совести скажи: кого ты любишь?
Ты знаешь, любят многие тебя.
Но так беспечно молодость ты губишь,
Что ясно всем - живешь ты, не любя.
Свои лютый враг, не зная сожаленья,
Ты разрушаешь тайно день за днем
Великолепный, ждущий обновленья,
К тебе в наследство перешедший дом.
Переменись - и я прощу обиду,
В душе любовь, а не вражду пригрей.
Будь так же нежен, как прекрасен с виду,
И стань к себе щедрее и добрей.

Пусть красота живет не только ныне,
Но повторит себя в любимом сыне.

(Перевод С. Я. Маршака)

სონეტი #009

ინგლისურად

01. Is it for fear to wet a widow's eye
02.That thou consum'st thyself in single life?
03.Ah! if thou issueless shalt hap to die,
04.The world will wail thee like a makeless wife;
05.The world will be thy widow and still weep,
06.That thou no form of thee hast left behind,
07.When every private widow well may keep,
08.By children's eyes, her husband's shape in mind:
09.Look what an unthrift in the world doth spend
10.Shifts but his place, for still the world enjoys it,
11.But beauty's waste hath in the world an end,
12.And kept unused the user so destroys it:
13.No love toward others in that bosom sits
14.That on himself such murd'rous shame commits.

კომენტარები

01. To wet a widow's eye = to cause your future wife to weep for you.
03.  issueless = childless, without issue, without children.  shalt hap to = should happen to.
04. The world will wail thee = the world will mourn for you; a makeless wife = a wife without a mate.
05. still = always, continually.
06. That = because;  form of thee = copy or image of yourself, in the form of a child.
07. private - as opposed to the public widow, which is the world.
08. By children's eyes = by looking at her children.
09. Look what = whatever, anything that. an unthrift = a prodigal person, a wastrel, one of extravagant expenditure.
10. Shifts but his place = Simply moves from one place to another. still = continually, always, as in line 5.
11. beauty's waste = the dissipation of beauty, beauty's squandering of itself (by existing and doing nothing and failing to procreate).
13. There is no love in your heart towards others. sits = exists, is present.
14. such murd'rous shame - the shame of not begetting an heir. Rather excessive language for such a fault, one would think, but there is also the sexual innuendo where murderous shame means killing the seed by masturbation, and the exaggerated language thereby takes on a slightly humorous flavour.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Is it because you fear to make a widow grieve, that you waste yourself in bachelorhood? Ah, if you should happen to die childless the world will mourn for you like a bereaved widow. The world will be your widow and weep profusely because you have left no copy of yourself behind, while an ordinary widow is able to keep her husband’s memory fresh by looking at her children. Whatever a money-waster spends just moves from one pocket to another and the world continues to enjoy it, but squandered beauty is lost to the world, and by not using it the user destroys it. There is no love for others in the heart of one who murders himself so shamelessly.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) იქნებ ქვრივის თვალების დასველების (აცრემლების) შიშის გამოა, რომ შენ ფლანგავ საკუთარ სიცოცხლეს მარტოხელა ცხოვრებაში? ეჰ! შენ თუ უშვილოდ მოგიწევს სიკვდილი, (მაშინ) ქვეყნიერება (წუთისოფელი) შენ დაგიტირებს, როგორც დაქვრივებული (მეწყვილეს გარეშე დარჩენილი) ცოლი.
(5-8) ქვეყნიერება იქნება შენი ქვრივი და გამუდმებით იგლოვებს (იტირებს), რომ შენ მას შენი მსგავსი არ დაუტოვე, რადგან ყოველ ჩვეულებრივ ქვრივს კარგად შეუძლია შეინახოს ხსოვნა შვილების თვალებით თავისი ქმრის იერისა გონებაში.
(9-12) შეხედე, მფლანგველი, რომ ხარჯავს ქონებას, ეს (ქონება) მხოლოდ ადგილს იცვლის, (მთლიანად) ქვეყნიერება კი კვლავაც ინარჩუნებს მას, მაგრამ სილამაზის ფლანგვას დასასრული აქვს ამქვეყნად (იკარგება, არსად გადადის) და მისი არგამოყენების შემთხვევაში, მომხმარებელი ანადგურებას მას (სილამაზეს).
(13-14) ვერ იარსებებს (ვერ დაიბუდებს) სიყვარული სხვების მიმართ იმის მკერდში, ვინც საკუთარ თავს უმზადებს ასეთ სასიკვდილო ბოროტმოქმედებას.

(1-4) Не из боязни ли увлажнить глаза вдовы ты растрачиваешь себя в одинокой жизни? О! если тебе случится умереть бездетным, мир будет оплакивать тебя, как лишенная пары {*} жена.
(5-8) Мир будет твоей вдовой и будет вечно скорбеть, что ты не оставил после себя никакого своего образа, тогда как любая обыкновенная вдова может хранить, вспоминая по глазам детей, облик мужа в своей душе.
(9-12) Подумай: то, что мот тратит в этом мире, только переходит с места на место, так как мир по-прежнему обладает этим, но растрата красоты - это ее конец в мире, и, не используя {**} ее, владелец ее уничтожает.
(13-14) Нет любви к другим в груди у того, кто совершает над самим собой такое убийственное злодеяние.

{*  Согласно  комментаторам,  в этом месте оригинала "makeless" следует читать как "mateless". **  Речь  идет о выгодном использовании, приносящем "проценты", то есть
рождении детей.}

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
ალბათ მისთვის, რომ არ აცრემლდეს ქვრივის თვალები,
მარტოობაში მცხოვრებს თავი არ გეცოდება,
მაგრამ თუ მოკვდი, მთელ ქვეყანას შეებრალები
და უნაყოფო ქვრივის მსგავსად შექმნის გოდებას.
იგი იქნება შენი ქვრივი და დაიტირებს
შენი მსგავსების უყოლობას - შენს უშვილობას,
სხვა ქვრივები კი ქმრის სახებად ჩათვლიან შვილებს
და ამ ნუგეშით იშუშებენ თავის ჭრილობას,
ბედოვლათისგან გაფლანგული მაინც დარჩება
მას ადგილს უცვლის ეს სოფელი - მისი მკრეფელი,
სილამაზე კი უსარგებლოდ დაიხარჯება,
თუ უხმარობით სპობს მას მისი მომხმარებელი.

და ვინც უმზადებს თავს ამ სირცხვილს მომაკვდინებელს,
ის განა სხვათა სიყვარულს და ტრფიალს ინებებს?

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
გინდა,რომ ქვრივი ააშორო ცრემლსა და ნაღველს.
ცხოვრობ ეულად, სიმარტოვის სიმძიმე გაწევს,
მაგრამ თუ მოდგმა არ დასტოვე და ისე წახველ,
ერთ ქალს კი არა, მთელ ქვეყანას ჩააცმევ ძაძებს.
დაქვრივებული დედამიწა ვერ გადარჩება,
თუკი არავის უანდერძე შენი მშვენება,
ქალის ქვრივობას სანუგეშოდ შვილი დარჩება,
პირმშოს შეხედავს და ქმრის სახე მოეჩვენება.
არ იკარგება ქვეყნად ფული, ტრიალებს მხოლოდ,
რაც შენ დახარჯე, იგი სხვისი გახდა ქონება,
სილამაზეს კი, უნაყოფოს, ეღება ბოლო,
ნერგი თუ არ აქვს, აღარ რჩება არც მოგონება.

ის ვერასოდეს ვერ იქნება სხვისთვის იმედად,
ვინც დასაღუპად თავის თავიც კი გაიმეტა.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
შენ, ალბათ, ნაღვლობ, აცრემლებულ ქვრივს თუ დატოვებ;
შენი სიკვდილით, არ გსურს ერგოს ვინმეს ზიანი,
მაგრამ სიცოცხლეს თუ უშვილოდ დაიმარტოვებ,
შენ თვით საწუთრო გაგაცილებს თვალცრემლიანი.
შენ თვით სამყაროს დააქვრივებ უიმედობით,
თუკი არავინ დაუტოვე მას შენი მსგავსი,
ქმარდაკარგული ქალი ხარობს მხოლოდ დედობით,
შვილია მისთვის წარსულის და მომავლის არსი.
ქონების ფლანგვით გამფლანგველი ჰპოვებს იმედებს,
რომ ფულის ნაცვლად ის პატივის არის მძებნელი;
სილამაზეს კი გასაფლანგად როცა იმეტებს,
უაზროდ კარგავს გამეტებულს გამმეტებელი.

მას გული სხვისკენ სიყვარულით ვერ გაექცევა,
ვინც საკუთარ თავს, როგორც მკვლელი, ისე ექცევა.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Из страха вызвать слезы у вдовы
Себя ты истощаешь одиноко?
Но, без потомства умирая, ты
Вдовой оставишь мир земной, глубоко
Скорбящей, что унес ты, уходя,
Твой несравненный лик с собой в могилу.
Ведь плач у вдов при взгляде на дитя,
В котором жив опять покойник милый,
Сменяется улыбкою. Утрата,
Случившись здесь, там прибылью всплывет.
Но с красотой не так: ей нет возврата,
Когда она бесплодно отцветет.

В том нету места для любви к другим,
Кто беспощаден так с собой самим.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Не из боязни ль горьких слез вдовы
Отшельничество избрано тобою?
Но коль бездетен ты умрешь - увы!
То станет целый мир твоей вдовою.
И будет горько плакать он, что ты
Подобья не оставил никакого,
Тогда как мужа милого черты
В чертах своих детей находят вдовы.
Все то, что расточает в мире мот,
Меняя место, в мир идет обратно,
Но красота бесплодная пройдет
И без толку погибнет безвозвратно.

Не будет у того любви к другим,
Кто надругался над собой самим.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Должно быть, опасаясь вдовьих слез,
Ты не связал себя ни с кем любовью.
Но если б грозный рок тебя унес,
Весь мир надел бы покрывало вдовье.
В своем ребенке скорбная вдова
Любимых черт находит отраженье.
А ты не оставляешь существа,
В котором свет нашел бы утешенье.
Богатство, что растрачивает мот,
Меняя место, в мире остается.
А красота бесследно промелькнет,
И молодость, исчезнув, не вернется.

Кто предает себя же самого -
Не любит в этом мире никого!

(Перевод С. Я. Маршака)

სონეტი #008

ინგლისურად

01. Music to hear, why hear'st thou music sadly?
02. Sweets with sweets war not, joy delights in joy:
03. Why lov'st thou that which thou receiv'st not gladly,
04. Or else receiv'st with pleasure thine annoy?
05. If the true concord of well-tuned sounds,
06. By unions married, do offend thine ear,
07. They do but sweetly chide thee, who confounds
08. In singleness the parts that thou shouldst bear. 
09. Mark how one string, sweet husband to another,
10. Strikes each in each by mutual ordering;
11. Resembling sire and child and happy mother,
12. Who, all in one, one pleasing note do sing:
13. Whose speechless song being many, seeming one,
14. Sings this to thee: 'Thou single wilt prove none.'

კომენტარები

01. Two interpretations are given of this: a) You are yourself like music to listen to, so why do you respond to it sadly? b) Why is it that, when there is music to listen to, you are saddened by it?
02. Sweet (things) and joy are inherently harmonious, they do not fight against themselves.
04. annoy = that which annoys or irks you, annoyance.
06. unions = marriages, harmonies, coun. offend = vex, displease.
07. They = the concord of sounds, the musical notes. sweetly chide = gently criticise or reprimand. confounds = destroys, mixes together in confusion. From the Latin confunder 'to pour together'.
08. the parts that thou shouldst bear = the parts you should play in married life, or, using the musical imagery, in music, by playing an instrument.
10. each in each = each string in each course. Only adjacent strings in the same course could physically strike each other. mutual ordering - this could refer to the positioning and sequential movement of the fingers, or it could be a reference to the ordered harmony of the music.
14. prove = turn out to be, become.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Why do you, who are music to listen to, listen to music sadly? Sweet things don’t quarrel with sweet things, and joyful things delight in joyful things. Why do you love something that you don’t enjoy, or get pleasure from something that causes you pain? If the true harmony of well-tuned sounds, married to each other in counterpoint, offends your ear, it is gently reprimanding you because by staying single you are denying the part you should play. Remember that one string reverberates with the others to produce rich music, like father and child and happy mother in a family, who all sing together in pleasing harmony. Their instrumental performance is a unity, although made up of many parts, and make this point, in music, to you: ‘Being single you will be nothing.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) (თავად) მოსასმენო მუსიკავ, რატომ ხარ სევდიანი მუსიკის მოსმენისას? სიტკბოება არ ეომება სიტკბოებას, სიამეს ახარებს სიამე; (მაშ) რატომ გიყვარს შენ ის, რასაც ითვისებ უსიამოდ, ან კიდევ (რად) ითვისებ სიამით შენთვის მომაბეზრებელ რამეს?
(5-8) თუ სწორი (ჰარმონიული) შეხმატკბილება კარგად მომართული (აწყობილი) ხმების (სიმების), ქორწინებით დაკავშირებულების, შენს სმენას შეურაცხყოფენ, ეს იმიტომ, რომ ისინი ნაზად გსაყვედურებენ შენ, ვინც მარტოობაში ანადგურებ იმ (მუსიკალურ) პარტიას, რომლის შესრულებაც შენ გევალება.
(9-12) დააკვირდი, თუ ერთი სიმი, ტკბილი მეუღლე მეორისა, როგორ ეხება სხვას (ერთმანეთში ჩახლართვით) საერთო წესრიგის (ჰარმონიის) შესაქმნელად და ამით ემსგავსებიან ბატონს (მამას) და შვილს და მის ბედნიერ დედას და ყველანი ერთად მღერიან ერთ სამხიარულო სიმღერას.
(13-14) მათი უსიტყვო სიმღერა, ბევრი ჰანგი რომ არის, მაგრამ ერთ ჰანგად რომ ჩანს, შენ ამას გიმღერიან: ”შენ მარტო ყოფნით არაფერი იქნები”.

(1-4) (Сам) музыка для слуха, почему ты печалишься, слыша музыку? Приятное не воюет с приятным, удовольствие радуется удовольствию; почему же ты любишь то, что принимаешь неохотно, или же принимаешь с радостью то, что тебе досадно?
(5-8) Если верное созвучие хорошо настроенных струн [звуков], соединенных в [брачные] союзы, оскорбляет твой слух, так это потому, что они мягко упрекают тебя, губящего в безбрачии [музыкальные] партии, которые ты должен исполнить.
(9-12) Смотри, как струны, одна - любезный супруг другой, ударяют, каждая с каждой во взаимном порядке, напоминая родителя, ребенка и счастливую мать, которые, все как один, поют одну радостную ноту.
(13-14) Их песня без слов, в которой несколько голосов кажутся одним голосом, поет тебе: "Ты один окажешься ничем".

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
შენ ხარ მუსიკა და რად უსმენ მუსიკას სევდით?
სიხარული ხომ სიხარულით ყოველთვის ხარობს?
რამ შეგაყვარა ასე მძაფრად მწუხარე ბედი,
რად ეწაფები ასე ხარბად წუხილის წყაროს?
იქნებ თანხმობა შეწყობილი სხვადასხვა ხმების
ამ შეთანხმებით ულმობელად გიშფოთებს სმენას?
იქნებ მწყობრ ხმათა ერთიანი ლხენით და შვებით
გრძნობ მტკივნეულად მარტოხელა ცხოვრების დენას?
მიუგდე ყური - ჩამოეხსენ მცირე ხნით სევდას -
ერთი მეორის ჟღერას როგორ შეეფერება,
როგორ გაგონებს მამას, შვილს და ბედნიერ დედას
მათი სიმღერა და საერთო ბედნიერება!

თითქოს უსიტყვოდ, მაგრამ ერთხმად შენ გიმღერიან:
"ვინც მარტოდ რჩება, ის ამქვეყნად არაფერია!"

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
მუსიკის ხმების გაგონება რატომ განაღვლებს,
როცა თავად ხარ შენ მუსიკის გამომსახველი!
რატომ გაღონებს სიხარული, რაც სულს ანახლებს,
და ასე რატომ გახალისებს მწარე ნაღველი?!
როცა ერთმანეთს შეწყობილი ჟღერენ ჰანგები,
ტკბილხნოვანებით გული რად გაქვს ნაიარევი?
ალბათ ჰანგებში საყვედური გესმის განგების,
ქვეყნად რომ ასე კენტად დაიარები.
გესმის?! ნამდვილი ტრფიალია სიმების ხმაში!
ყური დაუგდე შეთანხმებულ ჟღერას სამხმიანს,
თითქოს დედ-მამას აჰყოლია პატარა ვაჟი
და შენს სასმენად ერთ სიმღერას შემოსძახიან.

,,ვისაც არა სურს თავის ბედის სხვასთან გაყოფა,
ამ ქვეყანაზე ყოფნა არის არყოფნა”.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
ნეტავ რას ნაღვლობ, როცა ანდობ მუსიკას სმენას,
მის სიტკბოებას რატომ ხვდები სევდის ჰანგებით?
ეგებ ის გიყვარს, რაც განიჭებს შეუცნობ წყენას,
ეგებ სიამე სატანჯველად გექცა განგებით?
ეგებ საყვედურს გეუბნება აქ ყველა ბგერა,
მწარე სიცხადე ეგებ ამხელს ფარულ იარებს,
ეგებ აქ მაინც ის სიმართლე გესმის და გჯერა,
რომ მარტოობა შენ სიკეთეს ვერ გაზიარებს.
შეხედე, სიმმა როგორ შექმნა სხვა სიმთან წყვილი,
როგორ დაიწყო სიმებს შუა ჰანგმა თარეში,
ერთად ამღერდა თითქოს მამა, დედა და შვილი
ბედნიერების აუმღვრეველ სიანკარეში.

და, ალბათ, გესმის, რასაც მღერის სამი არსება,
რომ მარტოობა შენთვის სიკვდილს დაემსგავსება.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Звук музыки тебе печаль внушает.
Но почему? Цветок цветку ведь друг?
Зачем же любишь то, что огорчает,
И рад тому, что мучит, как недуг?
Когда согласье сладкопевных звуков
В созвучьи нежном тяготит тебя,
Оно ворчит, - как дед на милых внуков, -
Что ты живешь, лишь сам себя любя.
Заметь, что струнный звук всегда в другом
Находит отклик в стройном сочетаньи,
Как мать, отец, дитя - всегда в одном
Созвучьи шлют хваленье мирозданью.

Слив голоса, без слов, все за одно,
Они поют: "бездетный, ты ничто"!.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Ты - музыка, но почему уныло
Ты музыке внимаешь? И зачем
Ты с радостью встречаешь, что не мило,
А радостному ты не рад совсем?
Не потому ли стройных звуков хоры
Аккордами твой оскорбляют слух,
Что кротко шлют они тебе укоры
За то, что ты один поешь за двух.
Заметь, как дружно, радостно и звонко
Согласных струн звучит счастливый строй,
Напоминая мать, отца, ребенка,
В единой ноте сливших голос свой.

Тебе поет гармонии поток:
"Уйдешь в ничто, коль будешь одинок".

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Ты - музыка, но звукам музыкальным
Ты внемлешь с непонятною тоской.
Зачем же любишь то, что так печально,
Встречаешь муку радостью такой?
Где тайная причина этой муки?
Не потому ли грустью ты объят,
Что стройно согласованные звуки
Упреком одиночеству звучат?
Прислушайся, как дружественно струны
Вступают в строй и голос подают, -
Как будто мать, отец и отрок юный
В счастливом единении поют.

Нам говорит согласье струн в концерте,
Что одинокий путь подобен смерти.

(Перевод С. Я. Маршака)

სონეტი #007

ინგლისურად

01. Lo! in the orient when the gracious light
02. Lifts up his burning head, each under eye
03. Doth homage to his new-appearing sight,
04.Serving with looks his sacred majesty; 
05. And having climb'd the steep-up heavenly hill,
06. Resembling strong youth in his middle age,
07. Yet mortal looks adore his beauty still,
08. Attending on his golden pilgrimage:
09. But when from highmost pitch, with weary car,
10. Like feeble age, he reeleth from the day,
11. The eyes, 'fore duteous, now converted are
12. From his low tract, and look another way:
13. So thou, thyself outgoing in thy noon
14. Unlooked on diest unless thou get a son.

კომენტარები

01. the orient = the east; the gracious light = the sun.
02. each under eye = each dweller on earth, under the sun.
03. Doth homage to = pays homage to, worships, bows down, as humans do figuratively before the sun, lest they be dazzled by it.
05. The chariot of the sun, driven by Phoebus in Greek mythology, climbs up the steep slope of the sky. steep-up = inclined steeply upwards.
06. If his refers to the sun, the meaning is that the sun, in his middle path, resembles a strong youth.
07. mortal looks = the looks of mortals, also looks which are mortal.
08. Attending signifies performing the duties of an attendant or servant. pilgrimage = any long journey, but especially one undertaken to a religious shrine.
09.  highmost pitch = topmost point, zenith. weary car = weary chariot of the sun (in practice the horses which pulled it would be weary, having climbed the steep up heavenly hill).
10. The image is that of old age stumbling and falling.
11. 'fore = before. now converted are = now are turned away, averted.
12. tract = pathway, track. The sun is now low in the sky, ready to plunge once more beneath the horizon.
13. So thou = you, my beloved, the fair youth; outgoing = extinguishing or being extinguished.
14. Unlooked on diest = You and your race will die out unmarked and unnoticed.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Look! In the east when the glorious sun raises his burning head, all men’s eyes pay tribute to his new, fresh appearance, serving his majesty with looks of awe. And having climbed that steep hill to heaven like a strong youth in the prime of life, mortals still worship his beauty as they watch his golden climb into the sky. But when he staggers away, old and feeble, from his highest point with weary horses, the eyes that were dutiful before, now turn away from him and look elsewhere. So you, yourself, declining from your noonday glory, will die disregarded, unless you beget a son.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) შეხედე! როცა აღმოსავლეთში კეთილმოწყალე მნათობი ამოწევს თავის მცხუნვარე თავს, ყველა თვალი ქვემოდან პატივს მიაგებს ამ ახლადმოვლენილ სანახაობას და ემსახურება მზერით მის წმინდა სიდიადეს.
(5-8) და როცა ის აძვრება (აცოცდება, ამაღლდება) ციცაბო ციურ მთაზე და დაემსგავსება ძლიერ ახალგაზრდობას თავისი ასაკის შუაში (ანუ გაფურჩქვნის ხანაში), მოკვდავთა მზერა კვლავაც თაყვანს სცემს მის მშვენიერებას და მიაცილებს (მზერით) მის ბრწყინვალე (ოქროცურვილ) მოგზაურობას.
(9-12) მაგრამ როცა ის უმაღლესი წერტილიდან დაძველებული ეტლით (სამგზავრო საშუალებით), როგორც დაჩაჩანაკებული ასაკი, ბარბაცით შორდება დღეს, (ის) თვალები, ადრე რომ მორჩილებდნენ, ახლა მოშორებულნი არიან მის დაბლა დაშვებულ გზასავალს და სხვა მხარეს იცქირებიან,
(13-14) ასევე შენც, ახლა საკუთარ შუადღეში რომ ხარ შესული, მოკვდები უყურადღებოდ, თუკი შვილი (ვაჟი) არ იყოლიე.

(1-4) Гляди: когда на востоке благодатное светило поднимает пылающую голову, внизу все глаза отдают почести этому новоявленному зрелищу, служа взглядами его священному величеству;
(5-8) и когда оно взобралось на крутой небесный холм, напоминая крепкого молодого человека в расцвете лет, взгляды смертных по-прежнему любуются его красотой, сопровождая его блистательное (золотое) путешествие;
(9-12) но когда с высшей точки, на изношенной [утомленной] колеснице, как дряхлая старость, оно, шатаясь, покидает день, глаза, прежде преданные, отворачиваются от этого низкого участка пути и глядят прочь.
(13-14) Так и ты, теперь вступающий в свой полдень, умрешь, никому не нужный, если только не заведешь сына.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
ხედავ? მნათობი მაღლა იწევს ალმოდებული!
ყოველი თვალი უმზერს ნათლის ამობრძანებას,
ყოველი არსი სალამს უთვლის აღტაცებული
და მის ღვთაებრივ სახეს კრძალვით ეთაყვანება.
როგორც ცხოვრების შუადღისას ვაჟკაცი მძლავრი,
არ ერიდება შუა ციდან თავის ჩვენებას,
ოქროს ეტლიდან გადმოგვცქერის ციური მგზავრი
და მოკვდავ თვალებს ტრფობით ავსებს მისი მშვენება.
მაგრამ როდესაც უმაღლესი ზეციდან იგი
დაბლა ეშვება და დაღლილი ვერ იკრებს ძალას,
პირს მიაბრუნებს მოთაყვანე ყოველი იქით,
და ზურგშექცევით მისკენ მდგარი სახესა მალავს.

შენც ასე წახვალ. შუადღის ჟამს მისებრ ძლიერო,
თუ არ დატოვე ქვეყნად ვაჟი სამაგიერო.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
ხედავ მეწამულ განთიადის გასხივოსნებას?
ცამ მოახურა ანთებული რიდე ბუნებას,
მზის ჩირაღდანი გულს იტაცებს,როგორც ოცნება,
მიწაც შეჰყურებს უზენაეს დიდებულებას.
როდესაც მნათობს, ცის უმაღლეს წვერზე აყვანილს
შუადღისპირას შეეტყობა დავაჟკაცება,
მოკვდავთა მზერა მაინც მისკენ ილტვის თაყვანით,
მისი რონინი, ღვთაებრივი, გყოფნის განცდებად.
მაგრამ როდესაც კაბადონი დაიბინდება
და მზე ბებერი ნაპრალებში კვდება წვალებით,
მაშინ არავის აგონდება მისი დიდება
და მზერას უკვე იტაცებენ სხვა მწვერვალები.

მალე ჩაქრება იმ მზესავით შენი მნათობიც,
რადგან უშვილოდ რჩები შენი უნიათობით.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
აგერ, მნათობმა გაახილა ზეცაში თვალი,
ამოაფრქვია აღმოსავლეთს სხივთა მძივები,
მერე თვისსავე სინათლეში მოხატა კვალი,
საწუთროს თაღზე სიდიადით ნალივლივები.
მერე შუადღის დაბრძენებით დამშვენებულმა,
ვეღარ მოირგო ყმაწვილური ვნება-სურვილი
და, ვით მოკვდავმა, სილაღეში თავაშვებულმა,
კვლავაც განაგრძო გზა-სავალი ოქროცურვილი.
მერე დაეშვა... ვეღარც ყელი მოიღერა და
გარდუვალობას ვეღარც ასცდა ბნელი ქაოსის,
სადღაც მიღმიერ სამყაროსკენ ტყორცნა მზერა და
ვეღარაფერი მოიტოვა სააქაოსთვის.
   
შენც, ვით მნათობმა, არ მიანდო გზას სიმარტოვე
და სიკვდილამდე ერთი შვილი მაინც დატოვე.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Когда поутру благодатный свет
Вздымает лик свой пламенный с востока,
Все взоры шлют восторженный привет
Величию всевидящего ока.
Достигнув до вершин пути, оно,
Подобно юности в поре расцвета,
Опять красой для смертного полно,
Все в золоте полуденного света.
Но чуть оно, как путник утомленный,
Начнет сходить к земле, к разлуке с днем,
То ум людской, бывало, восхищенный,
Теперь уже не думает о нем.

Так в старости умрешь ты, позабыт,
Коль облик твой твой сын не воскресит.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Ты посмотри: когда, лаская глаз,
Встает светило с ложа своего,
Все на земле поют хвалу в тот час
Священному величию его.
Когда ж оно небесной крутизной
Спешит, как юность зрелая, в зенит,
То каждый взор, пленен его красой,
За золотым путем его следит.
Но в час, когда оно, закончив путь,
Расставшись с днем, свергается в закат,
Никто не хочет на него взглянуть,
И обращен небрежный взор назад.

И ты, когда тебя не сменит сын,
Свой полдень пережив, умрешь один.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Пылающую голову рассвет
Приподымает с ложа своего,
И все земное шлет ему привет,
Лучистое встречая божество.
Когда в расцвете сил, в полдневный час,
Светило смотрит с высоты крутой, -
С каким восторгом миллионы глаз
Следят за колесницей золотой!
Когда же солнце завершает круг
И катится устало на закат,
Глаза его поклонников и слуг
Уже в другую сторону глядят.

Оставь же сына, юность хороня.
Он встретит солнце завтрашнего дня!

(Перевод С. Я. Маршака)