სონეტი #007

ინგლისურად

01. Lo! in the orient when the gracious light
02. Lifts up his burning head, each under eye
03. Doth homage to his new-appearing sight,
04.Serving with looks his sacred majesty; 
05. And having climb'd the steep-up heavenly hill,
06. Resembling strong youth in his middle age,
07. Yet mortal looks adore his beauty still,
08. Attending on his golden pilgrimage:
09. But when from highmost pitch, with weary car,
10. Like feeble age, he reeleth from the day,
11. The eyes, 'fore duteous, now converted are
12. From his low tract, and look another way:
13. So thou, thyself outgoing in thy noon
14. Unlooked on diest unless thou get a son.

კომენტარები

01. the orient = the east; the gracious light = the sun.
02. each under eye = each dweller on earth, under the sun.
03. Doth homage to = pays homage to, worships, bows down, as humans do figuratively before the sun, lest they be dazzled by it.
05. The chariot of the sun, driven by Phoebus in Greek mythology, climbs up the steep slope of the sky. steep-up = inclined steeply upwards.
06. If his refers to the sun, the meaning is that the sun, in his middle path, resembles a strong youth.
07. mortal looks = the looks of mortals, also looks which are mortal.
08. Attending signifies performing the duties of an attendant or servant. pilgrimage = any long journey, but especially one undertaken to a religious shrine.
09.  highmost pitch = topmost point, zenith. weary car = weary chariot of the sun (in practice the horses which pulled it would be weary, having climbed the steep up heavenly hill).
10. The image is that of old age stumbling and falling.
11. 'fore = before. now converted are = now are turned away, averted.
12. tract = pathway, track. The sun is now low in the sky, ready to plunge once more beneath the horizon.
13. So thou = you, my beloved, the fair youth; outgoing = extinguishing or being extinguished.
14. Unlooked on diest = You and your race will die out unmarked and unnoticed.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Look! In the east when the glorious sun raises his burning head, all men’s eyes pay tribute to his new, fresh appearance, serving his majesty with looks of awe. And having climbed that steep hill to heaven like a strong youth in the prime of life, mortals still worship his beauty as they watch his golden climb into the sky. But when he staggers away, old and feeble, from his highest point with weary horses, the eyes that were dutiful before, now turn away from him and look elsewhere. So you, yourself, declining from your noonday glory, will die disregarded, unless you beget a son.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) შეხედე! როცა აღმოსავლეთში კეთილმოწყალე მნათობი ამოწევს თავის მცხუნვარე თავს, ყველა თვალი ქვემოდან პატივს მიაგებს ამ ახლადმოვლენილ სანახაობას და ემსახურება მზერით მის წმინდა სიდიადეს.
(5-8) და როცა ის აძვრება (აცოცდება, ამაღლდება) ციცაბო ციურ მთაზე და დაემსგავსება ძლიერ ახალგაზრდობას თავისი ასაკის შუაში (ანუ გაფურჩქვნის ხანაში), მოკვდავთა მზერა კვლავაც თაყვანს სცემს მის მშვენიერებას და მიაცილებს (მზერით) მის ბრწყინვალე (ოქროცურვილ) მოგზაურობას.
(9-12) მაგრამ როცა ის უმაღლესი წერტილიდან დაძველებული ეტლით (სამგზავრო საშუალებით), როგორც დაჩაჩანაკებული ასაკი, ბარბაცით შორდება დღეს, (ის) თვალები, ადრე რომ მორჩილებდნენ, ახლა მოშორებულნი არიან მის დაბლა დაშვებულ გზასავალს და სხვა მხარეს იცქირებიან,
(13-14) ასევე შენც, ახლა საკუთარ შუადღეში რომ ხარ შესული, მოკვდები უყურადღებოდ, თუკი შვილი (ვაჟი) არ იყოლიე.

(1-4) Гляди: когда на востоке благодатное светило поднимает пылающую голову, внизу все глаза отдают почести этому новоявленному зрелищу, служа взглядами его священному величеству;
(5-8) и когда оно взобралось на крутой небесный холм, напоминая крепкого молодого человека в расцвете лет, взгляды смертных по-прежнему любуются его красотой, сопровождая его блистательное (золотое) путешествие;
(9-12) но когда с высшей точки, на изношенной [утомленной] колеснице, как дряхлая старость, оно, шатаясь, покидает день, глаза, прежде преданные, отворачиваются от этого низкого участка пути и глядят прочь.
(13-14) Так и ты, теперь вступающий в свой полдень, умрешь, никому не нужный, если только не заведешь сына.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
ხედავ? მნათობი მაღლა იწევს ალმოდებული!
ყოველი თვალი უმზერს ნათლის ამობრძანებას,
ყოველი არსი სალამს უთვლის აღტაცებული
და მის ღვთაებრივ სახეს კრძალვით ეთაყვანება.
როგორც ცხოვრების შუადღისას ვაჟკაცი მძლავრი,
არ ერიდება შუა ციდან თავის ჩვენებას,
ოქროს ეტლიდან გადმოგვცქერის ციური მგზავრი
და მოკვდავ თვალებს ტრფობით ავსებს მისი მშვენება.
მაგრამ როდესაც უმაღლესი ზეციდან იგი
დაბლა ეშვება და დაღლილი ვერ იკრებს ძალას,
პირს მიაბრუნებს მოთაყვანე ყოველი იქით,
და ზურგშექცევით მისკენ მდგარი სახესა მალავს.

შენც ასე წახვალ. შუადღის ჟამს მისებრ ძლიერო,
თუ არ დატოვე ქვეყნად ვაჟი სამაგიერო.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
ხედავ მეწამულ განთიადის გასხივოსნებას?
ცამ მოახურა ანთებული რიდე ბუნებას,
მზის ჩირაღდანი გულს იტაცებს,როგორც ოცნება,
მიწაც შეჰყურებს უზენაეს დიდებულებას.
როდესაც მნათობს, ცის უმაღლეს წვერზე აყვანილს
შუადღისპირას შეეტყობა დავაჟკაცება,
მოკვდავთა მზერა მაინც მისკენ ილტვის თაყვანით,
მისი რონინი, ღვთაებრივი, გყოფნის განცდებად.
მაგრამ როდესაც კაბადონი დაიბინდება
და მზე ბებერი ნაპრალებში კვდება წვალებით,
მაშინ არავის აგონდება მისი დიდება
და მზერას უკვე იტაცებენ სხვა მწვერვალები.

მალე ჩაქრება იმ მზესავით შენი მნათობიც,
რადგან უშვილოდ რჩები შენი უნიათობით.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
აგერ, მნათობმა გაახილა ზეცაში თვალი,
ამოაფრქვია აღმოსავლეთს სხივთა მძივები,
მერე თვისსავე სინათლეში მოხატა კვალი,
საწუთროს თაღზე სიდიადით ნალივლივები.
მერე შუადღის დაბრძენებით დამშვენებულმა,
ვეღარ მოირგო ყმაწვილური ვნება-სურვილი
და, ვით მოკვდავმა, სილაღეში თავაშვებულმა,
კვლავაც განაგრძო გზა-სავალი ოქროცურვილი.
მერე დაეშვა... ვეღარც ყელი მოიღერა და
გარდუვალობას ვეღარც ასცდა ბნელი ქაოსის,
სადღაც მიღმიერ სამყაროსკენ ტყორცნა მზერა და
ვეღარაფერი მოიტოვა სააქაოსთვის.
   
შენც, ვით მნათობმა, არ მიანდო გზას სიმარტოვე
და სიკვდილამდე ერთი შვილი მაინც დატოვე.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Когда поутру благодатный свет
Вздымает лик свой пламенный с востока,
Все взоры шлют восторженный привет
Величию всевидящего ока.
Достигнув до вершин пути, оно,
Подобно юности в поре расцвета,
Опять красой для смертного полно,
Все в золоте полуденного света.
Но чуть оно, как путник утомленный,
Начнет сходить к земле, к разлуке с днем,
То ум людской, бывало, восхищенный,
Теперь уже не думает о нем.

Так в старости умрешь ты, позабыт,
Коль облик твой твой сын не воскресит.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Ты посмотри: когда, лаская глаз,
Встает светило с ложа своего,
Все на земле поют хвалу в тот час
Священному величию его.
Когда ж оно небесной крутизной
Спешит, как юность зрелая, в зенит,
То каждый взор, пленен его красой,
За золотым путем его следит.
Но в час, когда оно, закончив путь,
Расставшись с днем, свергается в закат,
Никто не хочет на него взглянуть,
И обращен небрежный взор назад.

И ты, когда тебя не сменит сын,
Свой полдень пережив, умрешь один.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Пылающую голову рассвет
Приподымает с ложа своего,
И все земное шлет ему привет,
Лучистое встречая божество.
Когда в расцвете сил, в полдневный час,
Светило смотрит с высоты крутой, -
С каким восторгом миллионы глаз
Следят за колесницей золотой!
Когда же солнце завершает круг
И катится устало на закат,
Глаза его поклонников и слуг
Уже в другую сторону глядят.

Оставь же сына, юность хороня.
Он встретит солнце завтрашнего дня!

(Перевод С. Я. Маршака)