სონეტი #010

ინგლისურად

01. For shame deny that thou bear'st love to any,
02. Who for thy self art so unprovident.
03. Grant, if thou wilt, thou art beloved of many,
04. But that thou none lov'st is most evident:
05. For thou art so possessed with murderous hate,
06. That 'gainst thy self thou stick'st not to conspire,
07. Seeking that beauteous roof to ruinate
08. Which to repair should be thy chief desire.
09. O! change thy thought, that I may change my mind:
10. Shall hate be fairer lodged than gentle love?
11. Be, as thy presence is, gracious and kind,
12. Or to thyself at least kind-hearted prove:
13. Make thee another self for love of me,
14. That beauty still may live in thine or thee.

კომენტარები

01. For shame may have an exclamatory sense (shame on you!) and is printed with an exclamation mark in some editions.
02. unprovident = failing to provide for the future, improvident. From the Latin providere 'to look ahead'. The modern usage is 'improvident'.
05. murderous hate refers back to the murderous shame of the previous sonnet, with its concomitant double meanings. He is seeking to murder his posterity by not having children.
06. 'gainst = against; thou stick'st not = you do not hesitate.
07. ruinate = destroy.
08. Which refers to the roof of the previous line.
09. Change your intention, your purpose, so that I may change my opinion (of your conduct).
12. prove = turn out to be, become, i.e., by agreeing to produce children, thus taking pity on your 'house'.
13. Produce an heir, if not for the reasons stated already, at least do so for love of me.
14. That = so that; still = always, continually; thine = thy children.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

Out of a sense of shame you, who are so unwilling to provide for the future, should admit that you don’t love anyone. I grant you, if you like, that you are loved by many, but it’s very clear that you don’t love anyone; because, being someone who doesn’t hesitate to conspire against himself, you are determined to murder your potential progeny. You are prepared to end your noble line, which it should be your main concern to maintain. Oh! Change your mind, so that I can change my opinion of you. Do you, the most beautiful creature, want to be the house where hate lives? Be as gracious and generous to your relatives as you are to everyone else, or at least be generous to yourself. Change your mind for my sake so that you will be a noble person and that your beauty will live on in your descendants.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) შეგრცხვეს (და) უარყავი, რომ შენ ვინმესადმი სიყვარული გაგაჩნია, შენ, ვინც ასე წინდაუხედავი ხარ საკუთარი თავის მიმართ; გეთანხმები, თუ ასე გსურს, რომ შენ ბევრს უყვარხარ, მაგრამ შენ რომ არავინ გიყვარს, ეს ძალიან აშკარაა.
(5-8) (რადგან) შენ ისე ხარ შეპყრობილი დამღუპველი სიძულვილით, რომ საკუთარი თავის მიმართ შეთქმულებისგანაც არ იკავებ თავს; ისწრაფვი იმისკენ, რომ მშვენიერების (ის) სახურავი ჩამოაქციო, რომლის სიმრთელეზე ზრუნვა შენი მთავარი სურვილი უნდა იყოს.
(9-12) ო, შეიცვალე შენ ფიქრები, რომ მეც შემეძლოს ჩემი შეხედულების შეცვლა! (ნუთუ) სიძულვილი უკეთესად უნდა გრძნობდეს თავს, ვიდრე ნაზი სიყვარული?! იყავი, როგორიც შენი არსებობა - ლმობიერი და კეთილმოსურნე ანდა ბოლოსდაბოლოს საკუთარ თავსაც მოეპყარი გულმოწყალედ.
(13-14) გარდაქმენი შენი თავი სხვად, (თუნდაც) ჩემი სიყვარულისთვის, რათა სილამაზეს შეეძლოს არსებობა შენებში (შთამომავლებში) ან შენში.

(1-4) Стыдись! Неправда, что у тебя есть любовь к кому-то - у тебя, который в отношении себя так неразумен. Можно согласиться, если угодно, что ты любим многими, но, что ты никого не любишь, совершенно очевидно;
(5-8) ибо ты так одержим убийственной ненавистью, что не останавливаешься перед тем, чтобы строить козни самому себе, стремясь разрушить прекрасный кров, забота о сохранности которого должна быть твоим главным желанием.
(9-12) О, перемени свои мысли, чтобы я мог изменить свое мнение! Неужели ненависть должна иметь лучшее жилище, чем нежная любовь? Будь, как само твое присутствие, милостивым и добрым или к себе по крайней мере прояви добросердечие:
(13-14) сотвори другого себя ради меня, чтобы красота могла вечно жить в твоих детях или в тебе.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
გრცხვენოდეს, რადგან უარს ამბობს შენ სიყვარულზე
შენივე თავის გამფლანგველი დაუზოგველი;
თუმც ბევრს უყვარხარ, შენ მოწყალედ არავის უმზერ,
სიყვარულისთვის სიყვარული არვის მოგველის.
შენივე თავის სიძულვილით ხარ შეპყრობილი
და მაგ მშვენების სადგურს ისე ექცევი მკაცრად,
თითქოს მართლაც გსურს ჰპოვო იგი ქვედამხობილი
განახლებისა ან მთლად ახლის აგების ნაცვლად.
იცვალე აზრი და მეც ვიცვლი განწყობილებას,
სჯობს სიყვარული გქონდეს გულში ამოკვეთილი,
და დაგიმშვენებს გარეგნობას აზრის ცვლილება,
ოდეს გახდები შენი თავის მიმართ კეთილი.

იმიტომ მინდა შენი მსგავსი შექმნა მშვენება,
რომ არ მოისპოს სილამაზის ქვეყნად ხსენება.

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
სჯობს აღიარო, რომ არ გიყვარს ქვეყნად არავინ,
თუ დასაღუპად საკუთარი თავიც გასწირე,
ბევრმა გაჩუქა სიყვარული დაუფარავი,
მაგრამ შენ თვითონ ტრფობა არვის გაუნაწილე.
დაგუფლებია ბოროტების გრძნობა საზარი,
თითქოს გახარებს საკუთარი სულის გოდება,
გინდა დალეწო სილამაზის წმინდა ტაძარი,
შენი მარჯვენიტთ განახლებას რომ ელოდება.
მაგრამ გონს მოდი,სიყვარული სამტრო რად არი?
სიძულვილი თუ არ განდევნე, ცოდვას დაიდებ,
დე, სულიც გქონდეს მაგ ლამაზი სახის სადარი
და, სხვა თუ არა, შენი თავი მაინც დაინდე.

ასე თუ წახველ, ჩვენს მომავალს რაღა დარჩება?
შვილი დასტოვე სილამაზის გადასარჩენად.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
ნუ დაიკვეხნი, რომ გიყვარდა ქვეყნად მავანი,
შენ სხვა გეტრფოდა, სხვის სიყვარულს ფლობდი სულ თავად...
ვშიშობ, შერცხვენილს დაგემხობა ცა და თავანი,
რადგან სიყვარულს მოევლინე სულთამხუთავად.
შენ საკუთარ თავს, ვით მოსისხლე, დაუხვდი მტერი,
შენი არსების  ამოძირკვა თავად გენება,
ჩამოგენგრევა, ალბათ,  თავზე იმ ტაძრის ჭერი,
რაც წინაპრებმა დაგიტოვეს დასამშვენებლად.
გთხოვ, შეიცვალე შენ აზრი და მეც დამამშვიდე;
ნუთუ სიკეთეს გირჩევნია შენ რაღაც ავი?!
შენს თავს შეხედე მოწყალედ და შენს თვალს მაშინვე
გადაეშლება სამომავლოდ სხვა სანახავი.

შენს არსებაში სხვა არსების ეძიე კვალი
და შენც შეავლე ახლადშობილ სიტურფეს თვალი.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

შეგრცხვეს! ეს ტანჯვა სხვას არავის არ დააბრალო,

ვინ იფიქრებდა, რომ ჩაკლავდი ბევრის იმედებს,

ამწუთისოფლად ბევრს უყვარდი, მაგრამ საბრალოვ,

შენი ტრფიალი არავისთვის გამოიმეტე.

და ბოროტებით შეპყრობილხარ, ღვარძლი გავალებს,

რომ ამოიჭრა შენი გზა და შენი ხსენება,

გინდა დალეწო სილამაზის წმინდა სავანე,

როცა წარსულმა გიანდერძა მისი შენება.

მეც დავმშვიდდები, თუ შეიცვლი ამ საზარ ფიქრებს,

ნუთუ სიკეთეს გირჩევნია რაღაც ბოროტი,

სხვები თუ არა, შენი თავი დაინდო იქნებ

და არც სიცოცხლის ნიშანწყალი მოსპო ბოლომდი.

მაშ, გარდაქმენი შენი თავი სულ სხვა არსებად
და შენი შვილიც მაშინ მშობელს დაემსგავსება.

(თარგმნა გიორგი ხულორდავამ)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Не говори, что любишь ты других,
Когда ты сам себя так злобно губишь:
Пусть ты любимец множества твоих
Друзей, но сам ты никого не любишь.
Ты так жесток к себе, так страшно лют,
Что на себя же руку поднимаешь
И хочешь в прах стереть приют
Сокровища, которым обладаешь.
О, изменись, чтоб изменил я мненье!
Не гневу жить роскошнее любви!
Будь, как твой вид, мил, полон снисхожденья
И сам к себе участье прояви:

Стань сам собой. И из любви ко мне
В потомстве дай вновь цвесть своей весне.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Стыдись, стыдись! Уж слишком беззаботно
И на себя глядишь ты и на свет.
Тебя все любят - сам скажу охотно -
Но никого не любишь ты в ответ.
К себе проникнут лютою враждою
Против себя ты козни строишь сам,
И не хранишь, а собственной рукою
Ты разрушаешь свой прекрасный храм.
О, изменись! И изменюсь я тоже.
Неужто злу пристал такой дворец?
Душа красой с лицом пусть будет схожа,
И стань к себе добрее наконец.

Меня любя, создай другого "я",
Чтоб вечно в нем жила краса твоя.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

По совести скажи: кого ты любишь?
Ты знаешь, любят многие тебя.
Но так беспечно молодость ты губишь,
Что ясно всем - живешь ты, не любя.
Свои лютый враг, не зная сожаленья,
Ты разрушаешь тайно день за днем
Великолепный, ждущий обновленья,
К тебе в наследство перешедший дом.
Переменись - и я прощу обиду,
В душе любовь, а не вражду пригрей.
Будь так же нежен, как прекрасен с виду,
И стань к себе щедрее и добрей.

Пусть красота живет не только ныне,
Но повторит себя в любимом сыне.

(Перевод С. Я. Маршака)