ინგლისურად
01. Is it for fear to wet a widow's eye
02.That thou consum'st thyself in single life?
03.Ah! if thou issueless shalt hap to die,
04.The world will wail thee like a makeless wife;
05.The world will be thy widow and still weep,
06.That thou no form of thee hast left behind,
07.When every private widow well may keep,
08.By children's eyes, her husband's shape in mind:
09.Look what an unthrift in the world doth spend
10.Shifts but his place, for still the world enjoys it,
11.But beauty's waste hath in the world an end,
12.And kept unused the user so destroys it:
13.No love toward others in that bosom sits
14.That on himself such murd'rous shame commits.
კომენტარები
01. To wet a widow's eye = to cause your future wife to weep for you.
03. issueless = childless, without issue, without children. shalt hap to = should happen to.
04. The world will wail thee = the world will mourn for you; a makeless wife = a wife without a mate.
05. still = always, continually.
06. That = because; form of thee = copy or image of yourself, in the form of a child.
07. private - as opposed to the public widow, which is the world.
08. By children's eyes = by looking at her children.
09. Look what = whatever, anything that. an unthrift = a prodigal person, a wastrel, one of extravagant expenditure.
10. Shifts but his place = Simply moves from one place to another. still = continually, always, as in line 5.
11. beauty's waste = the dissipation of beauty, beauty's squandering of itself (by existing and doing nothing and failing to procreate).
13. There is no love in your heart towards others. sits = exists, is present.
14. such murd'rous shame - the shame of not begetting an heir. Rather excessive language for such a fault, one would think, but there is also the sexual innuendo where murderous shame means killing the seed by masturbation, and the exaggerated language thereby takes on a slightly humorous flavour.
თანამედროვე ინგლისურ ენაზე
მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:
* * *
ალბათ მისთვის, რომ არ აცრემლდეს ქვრივის თვალები,
მარტოობაში მცხოვრებს თავი არ გეცოდება,
მაგრამ თუ მოკვდი, მთელ ქვეყანას შეებრალები
და უნაყოფო ქვრივის მსგავსად შექმნის გოდებას.
იგი იქნება შენი ქვრივი და დაიტირებს
შენი მსგავსების უყოლობას - შენს უშვილობას,
სხვა ქვრივები კი ქმრის სახებად ჩათვლიან შვილებს
და ამ ნუგეშით იშუშებენ თავის ჭრილობას,
ბედოვლათისგან გაფლანგული მაინც დარჩება
მას ადგილს უცვლის ეს სოფელი - მისი მკრეფელი,
სილამაზე კი უსარგებლოდ დაიხარჯება,
თუ უხმარობით სპობს მას მისი მომხმარებელი.
და ვინც უმზადებს თავს ამ სირცხვილს მომაკვდინებელს,
ის განა სხვათა სიყვარულს და ტრფიალს ინებებს?
* * *
გინდა,რომ ქვრივი ააშორო ცრემლსა და ნაღველს.
ცხოვრობ ეულად, სიმარტოვის სიმძიმე გაწევს,
მაგრამ თუ მოდგმა არ დასტოვე და ისე წახველ,
ერთ ქალს კი არა, მთელ ქვეყანას ჩააცმევ ძაძებს.
დაქვრივებული დედამიწა ვერ გადარჩება,
თუკი არავის უანდერძე შენი მშვენება,
ქალის ქვრივობას სანუგეშოდ შვილი დარჩება,
პირმშოს შეხედავს და ქმრის სახე მოეჩვენება.
არ იკარგება ქვეყნად ფული, ტრიალებს მხოლოდ,
რაც შენ დახარჯე, იგი სხვისი გახდა ქონება,
სილამაზეს კი, უნაყოფოს, ეღება ბოლო,
ნერგი თუ არ აქვს, აღარ რჩება არც მოგონება.
ის ვერასოდეს ვერ იქნება სხვისთვის იმედად,
ვინც დასაღუპად თავის თავიც კი გაიმეტა.
* * *
შენ, ალბათ, ნაღვლობ, აცრემლებულ ქვრივს თუ დატოვებ;
შენი სიკვდილით, არ გსურს ერგოს ვინმეს ზიანი,
მაგრამ სიცოცხლეს თუ უშვილოდ დაიმარტოვებ,
შენ თვით საწუთრო გაგაცილებს თვალცრემლიანი.
შენ თვით სამყაროს დააქვრივებ უიმედობით,
თუკი არავინ დაუტოვე მას შენი მსგავსი,
ქმარდაკარგული ქალი ხარობს მხოლოდ დედობით,
შვილია მისთვის წარსულის და მომავლის არსი.
ქონების ფლანგვით გამფლანგველი ჰპოვებს იმედებს,
რომ ფულის ნაცვლად ის პატივის არის მძებნელი;
სილამაზეს კი გასაფლანგად როცა იმეტებს,
უაზროდ კარგავს გამეტებულს გამმეტებელი.
მას გული სხვისკენ სიყვარულით ვერ გაექცევა,
ვინც საკუთარ თავს, როგორც მკვლელი, ისე ექცევა.
01. Is it for fear to wet a widow's eye
02.That thou consum'st thyself in single life?
03.Ah! if thou issueless shalt hap to die,
04.The world will wail thee like a makeless wife;
05.The world will be thy widow and still weep,
06.That thou no form of thee hast left behind,
07.When every private widow well may keep,
08.By children's eyes, her husband's shape in mind:
09.Look what an unthrift in the world doth spend
10.Shifts but his place, for still the world enjoys it,
11.But beauty's waste hath in the world an end,
12.And kept unused the user so destroys it:
13.No love toward others in that bosom sits
14.That on himself such murd'rous shame commits.
კომენტარები
01. To wet a widow's eye = to cause your future wife to weep for you.
03. issueless = childless, without issue, without children. shalt hap to = should happen to.
04. The world will wail thee = the world will mourn for you; a makeless wife = a wife without a mate.
05. still = always, continually.
06. That = because; form of thee = copy or image of yourself, in the form of a child.
07. private - as opposed to the public widow, which is the world.
08. By children's eyes = by looking at her children.
09. Look what = whatever, anything that. an unthrift = a prodigal person, a wastrel, one of extravagant expenditure.
10. Shifts but his place = Simply moves from one place to another. still = continually, always, as in line 5.
11. beauty's waste = the dissipation of beauty, beauty's squandering of itself (by existing and doing nothing and failing to procreate).
13. There is no love in your heart towards others. sits = exists, is present.
14. such murd'rous shame - the shame of not begetting an heir. Rather excessive language for such a fault, one would think, but there is also the sexual innuendo where murderous shame means killing the seed by masturbation, and the exaggerated language thereby takes on a slightly humorous flavour.
თანამედროვე ინგლისურ ენაზე
Is it because you fear to make a widow grieve, that you waste yourself in bachelorhood? Ah, if you should happen to die childless the world will mourn for you like a bereaved widow. The world will be your widow and weep profusely because you have left no copy of yourself behind, while an ordinary widow is able to keep her husband’s memory fresh by looking at her children. Whatever a money-waster spends just moves from one pocket to another and the world continues to enjoy it, but squandered beauty is lost to the world, and by not using it the user destroys it. There is no love for others in the heart of one who murders himself so shamelessly.
პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:
(1-4) იქნებ ქვრივის თვალების დასველების (აცრემლების) შიშის გამოა, რომ შენ ფლანგავ საკუთარ სიცოცხლეს მარტოხელა ცხოვრებაში? ეჰ! შენ თუ უშვილოდ მოგიწევს სიკვდილი, (მაშინ) ქვეყნიერება (წუთისოფელი) შენ დაგიტირებს, როგორც დაქვრივებული (მეწყვილეს გარეშე დარჩენილი) ცოლი.
(5-8) ქვეყნიერება იქნება შენი ქვრივი და გამუდმებით იგლოვებს (იტირებს), რომ შენ მას შენი მსგავსი არ დაუტოვე, რადგან ყოველ ჩვეულებრივ ქვრივს კარგად შეუძლია შეინახოს ხსოვნა შვილების თვალებით თავისი ქმრის იერისა გონებაში.
(9-12) შეხედე, მფლანგველი, რომ ხარჯავს ქონებას, ეს (ქონება) მხოლოდ ადგილს იცვლის, (მთლიანად) ქვეყნიერება კი კვლავაც ინარჩუნებს მას, მაგრამ სილამაზის ფლანგვას დასასრული აქვს ამქვეყნად (იკარგება, არსად გადადის) და მისი არგამოყენების შემთხვევაში, მომხმარებელი ანადგურებას მას (სილამაზეს).
(13-14) ვერ იარსებებს (ვერ დაიბუდებს) სიყვარული სხვების მიმართ იმის მკერდში, ვინც საკუთარ თავს უმზადებს ასეთ სასიკვდილო ბოროტმოქმედებას.
(5-8) ქვეყნიერება იქნება შენი ქვრივი და გამუდმებით იგლოვებს (იტირებს), რომ შენ მას შენი მსგავსი არ დაუტოვე, რადგან ყოველ ჩვეულებრივ ქვრივს კარგად შეუძლია შეინახოს ხსოვნა შვილების თვალებით თავისი ქმრის იერისა გონებაში.
(9-12) შეხედე, მფლანგველი, რომ ხარჯავს ქონებას, ეს (ქონება) მხოლოდ ადგილს იცვლის, (მთლიანად) ქვეყნიერება კი კვლავაც ინარჩუნებს მას, მაგრამ სილამაზის ფლანგვას დასასრული აქვს ამქვეყნად (იკარგება, არსად გადადის) და მისი არგამოყენების შემთხვევაში, მომხმარებელი ანადგურებას მას (სილამაზეს).
(13-14) ვერ იარსებებს (ვერ დაიბუდებს) სიყვარული სხვების მიმართ იმის მკერდში, ვინც საკუთარ თავს უმზადებს ასეთ სასიკვდილო ბოროტმოქმედებას.
(1-4) Не из боязни ли увлажнить глаза вдовы ты растрачиваешь себя в одинокой жизни? О! если тебе случится умереть бездетным, мир будет оплакивать тебя, как лишенная пары {*} жена.
(5-8) Мир будет твоей вдовой и будет вечно скорбеть, что ты не оставил после себя никакого своего образа, тогда как любая обыкновенная вдова может хранить, вспоминая по глазам детей, облик мужа в своей душе.
(9-12) Подумай: то, что мот тратит в этом мире, только переходит с места на место, так как мир по-прежнему обладает этим, но растрата красоты - это ее конец в мире, и, не используя {**} ее, владелец ее уничтожает.
(13-14) Нет любви к другим в груди у того, кто совершает над самим собой такое убийственное злодеяние.
{* Согласно комментаторам, в этом месте оригинала "makeless" следует читать как "mateless". ** Речь идет о выгодном использовании, приносящем "проценты", то есть
рождении детей.}
(5-8) Мир будет твоей вдовой и будет вечно скорбеть, что ты не оставил после себя никакого своего образа, тогда как любая обыкновенная вдова может хранить, вспоминая по глазам детей, облик мужа в своей душе.
(9-12) Подумай: то, что мот тратит в этом мире, только переходит с места на место, так как мир по-прежнему обладает этим, но растрата красоты - это ее конец в мире, и, не используя {**} ее, владелец ее уничтожает.
(13-14) Нет любви к другим в груди у того, кто совершает над самим собой такое убийственное злодеяние.
{* Согласно комментаторам, в этом месте оригинала "makeless" следует читать как "mateless". ** Речь идет о выгодном использовании, приносящем "проценты", то есть
рождении детей.}
მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:
* * *
ალბათ მისთვის, რომ არ აცრემლდეს ქვრივის თვალები,
მარტოობაში მცხოვრებს თავი არ გეცოდება,
მაგრამ თუ მოკვდი, მთელ ქვეყანას შეებრალები
და უნაყოფო ქვრივის მსგავსად შექმნის გოდებას.
იგი იქნება შენი ქვრივი და დაიტირებს
შენი მსგავსების უყოლობას - შენს უშვილობას,
სხვა ქვრივები კი ქმრის სახებად ჩათვლიან შვილებს
და ამ ნუგეშით იშუშებენ თავის ჭრილობას,
ბედოვლათისგან გაფლანგული მაინც დარჩება
მას ადგილს უცვლის ეს სოფელი - მისი მკრეფელი,
სილამაზე კი უსარგებლოდ დაიხარჯება,
თუ უხმარობით სპობს მას მისი მომხმარებელი.
და ვინც უმზადებს თავს ამ სირცხვილს მომაკვდინებელს,
ის განა სხვათა სიყვარულს და ტრფიალს ინებებს?
(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)
გინდა,რომ ქვრივი ააშორო ცრემლსა და ნაღველს.
ცხოვრობ ეულად, სიმარტოვის სიმძიმე გაწევს,
მაგრამ თუ მოდგმა არ დასტოვე და ისე წახველ,
ერთ ქალს კი არა, მთელ ქვეყანას ჩააცმევ ძაძებს.
დაქვრივებული დედამიწა ვერ გადარჩება,
თუკი არავის უანდერძე შენი მშვენება,
ქალის ქვრივობას სანუგეშოდ შვილი დარჩება,
პირმშოს შეხედავს და ქმრის სახე მოეჩვენება.
არ იკარგება ქვეყნად ფული, ტრიალებს მხოლოდ,
რაც შენ დახარჯე, იგი სხვისი გახდა ქონება,
სილამაზეს კი, უნაყოფოს, ეღება ბოლო,
ნერგი თუ არ აქვს, აღარ რჩება არც მოგონება.
ის ვერასოდეს ვერ იქნება სხვისთვის იმედად,
ვინც დასაღუპად თავის თავიც კი გაიმეტა.
(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)
შენ, ალბათ, ნაღვლობ, აცრემლებულ ქვრივს თუ დატოვებ;
შენი სიკვდილით, არ გსურს ერგოს ვინმეს ზიანი,
მაგრამ სიცოცხლეს თუ უშვილოდ დაიმარტოვებ,
შენ თვით საწუთრო გაგაცილებს თვალცრემლიანი.
შენ თვით სამყაროს დააქვრივებ უიმედობით,
თუკი არავინ დაუტოვე მას შენი მსგავსი,
ქმარდაკარგული ქალი ხარობს მხოლოდ დედობით,
შვილია მისთვის წარსულის და მომავლის არსი.
ქონების ფლანგვით გამფლანგველი ჰპოვებს იმედებს,
რომ ფულის ნაცვლად ის პატივის არის მძებნელი;
სილამაზეს კი გასაფლანგად როცა იმეტებს,
უაზროდ კარგავს გამეტებულს გამმეტებელი.
მას გული სხვისკენ სიყვარულით ვერ გაექცევა,
ვინც საკუთარ თავს, როგორც მკვლელი, ისე ექცევა.
(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)
მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე:
Из страха вызвать слезы у вдовы
Себя ты истощаешь одиноко?
Но, без потомства умирая, ты
Вдовой оставишь мир земной, глубоко
Скорбящей, что унес ты, уходя,
Твой несравненный лик с собой в могилу.
Ведь плач у вдов при взгляде на дитя,
В котором жив опять покойник милый,
Сменяется улыбкою. Утрата,
Случившись здесь, там прибылью всплывет.
Но с красотой не так: ей нет возврата,
Когда она бесплодно отцветет.
В том нету места для любви к другим,
Кто беспощаден так с собой самим.
Себя ты истощаешь одиноко?
Но, без потомства умирая, ты
Вдовой оставишь мир земной, глубоко
Скорбящей, что унес ты, уходя,
Твой несравненный лик с собой в могилу.
Ведь плач у вдов при взгляде на дитя,
В котором жив опять покойник милый,
Сменяется улыбкою. Утрата,
Случившись здесь, там прибылью всплывет.
Но с красотой не так: ей нет возврата,
Когда она бесплодно отцветет.
В том нету места для любви к другим,
Кто беспощаден так с собой самим.
(Перевод М. Чайковского)
* * *
Не из боязни ль горьких слез вдовы
Отшельничество избрано тобою?
Но коль бездетен ты умрешь - увы!
То станет целый мир твоей вдовою.
И будет горько плакать он, что ты
Подобья не оставил никакого,
Тогда как мужа милого черты
В чертах своих детей находят вдовы.
Все то, что расточает в мире мот,
Меняя место, в мир идет обратно,
Но красота бесплодная пройдет
И без толку погибнет безвозвратно.
Не будет у того любви к другим,
Кто надругался над собой самим.
Отшельничество избрано тобою?
Но коль бездетен ты умрешь - увы!
То станет целый мир твоей вдовою.
И будет горько плакать он, что ты
Подобья не оставил никакого,
Тогда как мужа милого черты
В чертах своих детей находят вдовы.
Все то, что расточает в мире мот,
Меняя место, в мир идет обратно,
Но красота бесплодная пройдет
И без толку погибнет безвозвратно.
Не будет у того любви к другим,
Кто надругался над собой самим.
(Перевод А.М. Финкеля)
* * *
Должно быть, опасаясь вдовьих слез,
Ты не связал себя ни с кем любовью.
Но если б грозный рок тебя унес,
Весь мир надел бы покрывало вдовье.
В своем ребенке скорбная вдова
Любимых черт находит отраженье.
А ты не оставляешь существа,
В котором свет нашел бы утешенье.
Богатство, что растрачивает мот,
Меняя место, в мире остается.
А красота бесследно промелькнет,
И молодость, исчезнув, не вернется.
Кто предает себя же самого -
Не любит в этом мире никого!
Ты не связал себя ни с кем любовью.
Но если б грозный рок тебя унес,
Весь мир надел бы покрывало вдовье.
В своем ребенке скорбная вдова
Любимых черт находит отраженье.
А ты не оставляешь существа,
В котором свет нашел бы утешенье.
Богатство, что растрачивает мот,
Меняя место, в мире остается.
А красота бесследно промелькнет,
И молодость, исчезнув, не вернется.
Кто предает себя же самого -
Не любит в этом мире никого!
(Перевод С. Я. Маршака)
