სონეტი #004

ინგლისურად

01. Unthrifty loveliness, why dost thou spend
02. Upon thy self thy beauty's legacy?
03. Nature's bequest gives nothing, but doth lend,
04. And being frank she lends to those are free:

05. Then, beauteous niggard, why dost thou abuse
06. The bounteous largess given thee to give?
07. Profitless usurer, why dost thou use
08. So great a sum of sums, yet canst not live?

09. For having traffic with thy self alone,
10. Thou of thy self thy sweet self dost deceive:
11. Then how when nature calls thee to be gone,
12. What acceptable audit canst thou leave?

13. Thy unused beauty must be tombed with thee,
14. Which, used, lives th' executor to be.

კომენტარები

01. Unthrifty = unsaving, wasteful., prodigal. loveliness - this is personified as the youth. The youth is beauty itself.
02. thy beauty's legacy = the riches that your beauty should leave to the world when you are gone (your children).
03. Nature's bequest = the qualities, talents, attributes, which are provided by Nature at birth.
04. frank = generous, liberal; to those are free = to those who are open hearted, free spirited. Nature expects a reciprocal response to her gift.
05. niggard = miserly person; stingy and selfish individual. abuse = ill treat.
06. The inheritance (of beauty) which was given to you so that you might pass it on. largess = generous bestowal of good qualities.
08. So great a sum of sums - Usurers had large sums of money at their disposal.
10. deceive = cheat.
11. Then how - the question is taken over by What acceptable audit in the next line.
13. must be tombed = cannot avoid being entombed. (Your seed would be buried uselessly in your lap). Your children would be unborn, forever entombed.
14. lives th'executor to be = lives in the future as your children, as the inheritor and administrator of your beauty.

თანამედროვე ინგლისურ ენაზე

   Wasteful youth, why do you squander on yourself the riches that you should leave to the world? Nature gives nothing but only makes a loan and, being generous, she lends only to those who are open hearted. Then, beautiful miser, why do you abuse the generous inheritance given to you to leave to someone else? Unsuccessful money-lender, why do you spend such great sums when you can’t live forever, by thinking of yourself only? You are only cheating yourself, so, when nature calls you away what reasonable account will you be able to give of yourself? Your unused seed will have to be buried with you , which, if used, would live as the administrator of your beauty.

პწკარედული თარგმანი ქართულად და რუსულად:

(1-4) მფლანგველო მშვენიერებავ! რატომ ხარჯავ საკუთარი თავისთვის სილამაზის მემკვიდრეობას? ბუნების მემკვიდრეობითობა არაფერს გაძლევს (სამუდამოდ), არამედ ეს არის სესხი და (რადგან) თავადაც გულუხვია, ამ სესხსაც გულუხვებს აძლევს.
(5-8) მაშ, მშვენიერო ძუნწო, შენ რატომ იყენებ ბოროტად მშვენიერების სიუხვეს, რაც შენ (იმიტომ) მოგეცა, რომ სხვას გადასცე? უგერგილო მევახშევ რატომ ხარჯავ ასეთ დიდ თანხებს და თავად კი ცხოვრება არ შეგიძლია?!
(9-12) შენ მხოლოდ საკუთარ თავთან რომ გაქვს საქმე დაჭერილი, შენ საკუთარ თავს საკუთარი სიტკბოებით ატყუებ, მაგრამ როცა ბუნება მოგიხმობს წასასვლელად (წასაყვანად), რა სარგებლიან (მისაღებ) ანგარიშებს დაუტოვებ მას?
(13-14) შენი გამოუყენებელი სილამაზე დაიმარხება შენთან ერთად, ხოლო თუ გამოყენებული იქნება, იცოცხლებს, როგორც შენი ანდერძის აღმსრულებელი.

(1-4) Расточительная прелесть, почему ты тратишь на себя свое наследие красоты? Завещая, Природа ничего не дарит, но лишь дает взаймы, и, будучи щедрой, она дает взаймы тем, кто щедр;
(5-8) так почему, прекрасный скряга, ты злоупотребляешь обильным даром, данным тебе, чтобы отдавать? Ростовщик без прибыли, почему ты используешь такую великую сумму сумм и при этом не имеешь средств к жизни?
(9-12) Ведь, заключая сделки только с одним собой, ты, милый, обманываешь только самого себя; а когда Природа велит тебе уйти, какой приемлемый бухгалтерский отчет ты сможешь оставить?
(13-14) Твоя неиспользованная [не пущенная в рост] красота должна быть похоронена с тобой, Тогда как, будучи использованной, она живет в качестве твоего душеприказчика.

მხატვრული თარგმანები ქართულ ენაზე:

* * *
დაუზოგველო, სილამაზის მფლანგველი ნუ ხარ,,
სამემკვიდრეოდ გადასაცემს ნუ შემოილევ;
უხვი ბუნება სწყალობს იმას, ვისაც თვლის უხვად,
თუმც მარტოოდენ სესხად აძლევს მას ყოველივეს.
ლამაზო ძუნწო, შენს წყალობას ელიან სხვები,
შენ კი არ ზოგავ, რაც გეძლევა გადასაცემად,
მაგრამ მევახშე სარგებელის გარეშე რჩები
და ვერ მდიდრდები, თუმცა განძის გსურს გატაცება.
საკუთარ თავზე ფიქრობ მარტო, ერთობი ამით
და ამ შექცევით შენსავე თავს ატყუებ ასე,
მაგრამ დადგება აღსასრულის მრისხანე ჟამი
და გამფლანგველი იმ სასტიკ ჟამს რა პასუხს გასცემ?

შენი ცოცხალი სილამაზის ტურფა სახება
უჭირისუფლოდ, უსარგებლოდ დაიმარხება

(თარგმნა გივი გაჩეჩილაძემ)

* * *
ჩემო მფლანგველო, რა მძარცველი გული გქონია,
რად გადაწყვიტე სილამაზის გაჩანაგება?!
მშვენიერება საკუთრება რატომ გგონია?
მშვენიერება მხოლოდ სესხად მოგცა განგებამ.
ლამაზო ძუნწო, საგანძური რატომ გაფანტე,
რაც მომავლისთვის საანდერძოდ გიძღვნა ბუნებამ!
ჩემო მევახშევ, სხვის ქონებას რატომ აბანდებ,
როცა სარგებელს არ იძლევა განძის ბრუნება!
თავადვე გწამდეს უსარგებლო ვაჭრობის შხამი,
საკუთარ თავის გასაძარცვად მართავ ბაზრობას,
მაგრამ დადგება საბოლოო განკითხვის ჟამი
და, ნეტავ, რითი გაამართლებ მაგ უაზრობას.

უმოდგმოდ ქრება სილამაზე, ვით მოჩვენება,
მომავლის შემქმნელს ჭირისუფლად რჩება მშვენება.

(თარგმნა რეზო თაბუკაშვილმა)

* * *
ასე გულუხვად ნაბოძები შენი მშვენება,
ნუთუ გგონია - გასაფლანგი საგანძურია?
ბუნებას მისი მონიჭება სესხად ენება
და ვალის უკან დაბრუნებაც უხვად სწყურია.
ასეთ სიტურფეს, ასე ხარბად ნაზიარები,
მარტო რომ იხმარ, ნუთუ არ გსურს, სხვაც აზიარო?
ნუთუ ცხოვრებას დაუგმანო უნდა კარები
და ქვეყნად, კი არ იარსებო, გზად ჩაიარო?
სილამაზესთან ჭიდილში რომ იღვრები ოფლად,
რომ მოგეძალა საკუთარი თავის ცდუნება,
ნუთუ არ ნაღვლობ, რას დატოვებ ამწუთისოფლად,
როს ანგარიშთა გასწორებას მოგთხოვს ბუნება?

თუ სამომავლო არ ისურვე დროთა შენება,
დაიმარხება შენთან ერთად შენი მშვენება.

(თარგმნა ალექსანდრე ელერდაშვილმა)

მხატვრული თარგმანები რუსულ ენაზე: 

Прелестный мот небесных чар, не трать
Сам на себя дары благой природы!
Свободная, она ведь может взять
То, что дарует в долг детям свободы.
И так, зачем ты, красота скупая,
Не отдаешь с щедротой то, что щедро
Тебе дано, без пользы возвращая
Сокровище в сокровищное недро?
Имея дело только сам с собой,
У чар твоих крадешь ты обаянье,
И в день Суда, за гробовой доской
Какое ты предъявишь оправданье?

Бесплодная краса умрет с тобой,
Но, давши плод, останется живой.

(Перевод М. Чайковского)

* * *

Зачем лишь на себя, прекрасный мот,
Ты красоту расходуешь без счета?
Не в дар, но в долг Природа нам дает,
Но только щедрым все ее щедроты.
Зачем же, скряга дивный, захватил
Ты выданную для раздачи ссуду?
О ростовщик! Твоих не хватит сил,
Чтобы прожить сокровищ этих груду.
Ведя дела всегда с самим собой,
Себя лишаешь верного дохода.
Но о себе ты дашь отчет какой,
Когда уйти велит тебе Природа?

Не пущена тобою в оборот,
Краса твоя без пользы пропадет.

(Перевод А.М. Финкеля)

* * *

Растратчик милый, расточаешь ты
Свое наследство в буйстве сумасбродном.
Природа нам не дарит красоты,
Но в долг дает - свободная свободным.
Прелестный скряга, ты присвоить рад
То, что дано тебе для передачи.
Несчитанный ты укрываешь клад,
Не становясь от этого богаче.
Ты заключаешь сделки сам с собой,
Себя лишая прибылей богатых.
И в грозный час, назначенный судьбой,
Какой отчет отдашь в своих растратах?

С тобою образ будущих времен,
Невоплощенный, будет погребен.

(Перевод С. Я. Маршака)